• Anasayfa
  • Favorilere Ekle
  • Site Haritası
  • https://www.facebook.com/semskiasireti
  • https://www.twitter.com/semski_asireti

SONSUZA KADAR BARIŞ, BİRLİK VE KARDEŞLİK İÇİN EL ELE

Üyelik Girişi
Ziyaret Bilgileri
Aktif Ziyaretçi22
Bugün Toplam1517
Toplam Ziyaret15991396
ŞEMS KİMDİR
ŞEMSKANLILARIN TARİHİ
BÜYÜKLERİMİZ
DRAMATİK HAYATLAR
SİTEMİZİ BEĞENİN
Saat
Title of the document

1
HAMİDİYE ALAYLARININ KURULUŞ AMACI VE BU ALAYLARDA GÖREV ALAN AŞİRETLERİN DETAYLI BİLGİLERİ
..

Hamidiye Alayları’nın kuruluş amaç ve gerekçesi, değişik kaynaklarda farklı yaklaşımlarla ele alınıyor. Kimileri olayı sadece Ermeni ulusal hareketinin bastırılması, kimileri Rusya’ya karşı Kürt aşiretlerinin harekete geçirilmesi, kimileri İslam’ın dünyada egemen kılınması amacının bir parçası, kimileri bir türlü denetim altına alınamayan Kürt göçebe aşiretlerinin kontrol edilmesi gibi gerekçelerle olayı açıklıyorlar.

M. S. Lazarev’e göre, Hamidiye Alayları ile Kürtleri Rusya karşısında güçlü bir askeri siper İran’a karşı saldırı aracı durumuna getirme amacının yanında Kürt “başi bozukluklari”nın önünü almak, Kürtlerin Türk idari makamlarının sıkı gözetimi altında durmaya alıştırmak, istisnasız bütün Kürt aşiretlerinin bağımsızlık durumunu yok etmekti. Bununla birlikte Hamidiye Alayları’nın Hıristiyan ulusal azınlıklarını, özellikle de Ermeniler’in yükselen özgürlük hareketlerine karşı kullanılmaları da amaçlanmaktaydı.

1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı’nda eksikliği hissedilen süvari gücünü telafi için padişahın şahsi ıslahatlar girişimi olarak Kürt vesair aşiretlerden süvari alayları kurdurup askeri nizam ve intizam altına alınması, bölgede göçebeliğin ve aşırılıklarının sona erdirilmesi olarak da sunulmaktadır. 

M. Van Bruinessen, Hamidiye Alayları’nın Kürtleri sultana bağlamak, “Doğu”da dengeleri devlet lehine değiştirerek aktif bir politika sürdürmek için oluşturduğunu belirterek Hamidiye Alayları’nın İngiltere ve Rusya’ya karşı alınan önlemlerden biri olarak gündeme geldiğini vurguluyor.

Sultan Abdülhamid ise bu konuda şöyle demektedir: Rusya ile harb vukuunda disiplinli bir şekilde yetiştirilen bu Kürt alaylari, bize çok büyük hizmetlerde bulunabilirler. Zabit ünvani verdigimiz Kürt agalari ise yeni mevkileri ile övünecekler ve bir miktar zabti rapt altina girmeye gayret edeceklerdir. “Hamidiye Alayları” sonuda kıymetli bir ordu haline gelecektir.

Bayram Kodaman, alaylarının kurulmasında rol oynayan etkenleri şöyle sıralamaktadır: Merkezi otoriteyi teşhis etmek, Kürdistan’da devletin etkin olabileceği yeni bir sosyo-politik denge kurmak, Aşiretlerden askeri güç olarak faydalanmak, Ermeniler’in faaliyetlerine engel olmak ve Müslüman halkla Ermeniler arasında göç dengesini temin etmek Rusların saldırısından ve İngiliz politikasından Kürdistan’ı korumak.

Hamidiye Alayları’nın oluşturdukları koşullar ve kullanıldıkları alanlar dikkate alındığında, temel amaçlar olarak hem kendi içinde hem de Ermeniler’le birbirine kırdıltılması ve diğer devletlerle yapılan savaşlarda Hamidiye Alayları’ndan yararlanılması olgusu ortaya çıkıyor.

Osmanlılar baskı ile Kürtleri ve aşiretlerini boğun eğdirtemeyeceğini anlayınca ve 1877-1878 yıllarındaki savaşlardan sonra, Ermeniler’in istiklal hareketlerini görünce, Kürtle olan ilişkilerinin şeklini değiştirmeye karar vermişlerdir. Bunun üzerine aşiret Kürtlerini nizamiye askeri kuvvetlere almaktan vazgeçerek bunları kendine mahsus şartlar altında teşkil edilecek askeri birliklere almak için planlar hazırladılar. Özel şartlarla teşkil olunan melis alaylarında askerlik yapmak üzere, hafif süvari alaylarına Kürtleri çağırdılar.

Doğu Anadolu’daki Ermeniler arasında milliyetçiliğin yayılmaya başlaması ve ayrı bir devlet kurma yolundaki çabaların yoğunlaşması üzerine II. Abdülhamid, bu gelişmenin önüne geçmek ve Kürtlerin de bu akımlara kapılmalarını önlemek amacıyla 20 Ekim 1890 yılında çıkarılan bir yasayla kendi adıyla anılan Hamidiye Alayları’nı kurdurttu. Bu alayların komutanlıklarına aşiret reisleri getirilmişti, ayrıca tamamı da Sünni Kürt aşiretlerdendi.

Bu aşamada Ermeni milliyetçiliginin doguşundan kisaca bahsetmekte fayda vardir. Büyük bir Gregoryen “milliyetiyle” küçük Protestan ve Katolik “milletlerine” bölünmüş olan Ermeniler, Anadolu’nun dogu vilayetlerinin altisinda oldukça büyük bir azinlik kesimini oluşturuyorlardi. Yüzyillardir bunlar Anadolu’nun dogudan batiya ulaşan önemli ticaret yollari boyunca göç etmişlerdi, öyle ki 19. Yüzyil’da büyük Anadolu kentlerini bir çogu ile Istanbul’da önemli yerleşim bölgeleri vardi. Yeni ortaya çikmiş olan milliyetçilik ideolojisi 1870’lerde kendisini Ermeniler arasinda hissettirmeye başladi. Berlin Kongresi’ nde bir Ermeni heyeti Anadolu’nun Dogu vilayetlerinde reform talebinde bulunmuş ama sadece Rusya’dan gönülsüz bir destek görmüştür. Sonra 1887’ de Cenevre’deki  mülteci ögrenciler tarafindan Hinçak (çan sesi) adli radikal milliyetçi bir örgüt kurulmuş, bunu, 1890’da Tiflis’te kurulan ve daha ilimli ve daha büyük bir sosyal demokrat örgüt olan Taşnaksutyun (Ermeni Ihtilal Federasyonu) izlemişti. Bu komitelerin hedefi Ermeniler’in bagimsizligiydi ve terörist saldirilar yoluyla dünyanin ilgisini çekmeyi amaçliyorlardi.   

Hükümet buna, bazı Kürt aşiretlerini Hamidiye Alayları denilen, Rus Kazak birliklerinden örnek alınmış yeni gayri resmi birliklere almak suretiyle karşılık verdi.

           B: Alayların Kuruluşu ve Alayları Meydana Getiren Etnik Gruplar

Başta II. Abdülhamid olmak üzere IV. Ordu Komutani Müşir (mareşal) Zeki Paşa ve valilerin aşiret reisleri ile kurduklari yakin ilişkilerin giderek artmasi, 1890 yillarinda Dogu Anadolu’daki politik durumun  tehlikeli bir şekil almasi ve batili devletlerin bu bölge ile ilgilenmesi sonucunda, ilk defa Müşir Zeki Paşa aşiretlerinden askeri yönden faydalanma fikrini II. Abdülhamid’e telkin etti. Padişah ise projeyi uygun bularak desteklemeye karar verdi.

Hamidiye Alayları’nın kurulmasıyla ilgili en erken tarihli belgeler 14-15 Nisan 1307 (14-15 Nisan 1891) tarihlerini taşımaktadır. Bu belgelerden anlaşıldığına göre, 1890 tarihinden itibaren “Hamidiye Alayları” Müşir Zeki Paşa’nin teşebbüsleriyle kurulmaya başlanmiştir. Alaylarla ilgili ilk matbu nizamname 1308 (1891) tarihinde çıkarılmıştır. Hatt-ı Hümayun olarak hazırlanan bu kanunun ilk maddesinde, Hamidiye hafif süvari alaylarını kuruluş gerekçesinde memleketin düşmana karşı savunulması işinin her ferdin görevi olduğu vurgulanarak, yumuşak ve teşvik edici bir dille aşiretlerin de bu savunmaya katılmaları gerektiği işaret edilmektedir. Ayrıca, bu bölgelerden şimdiye kadar asker toplanamadığı hakikati de ortaya konulmaktadır. Nizamname elli üç madde ve bir de sonuçtan ibarettir.

Bölgeyi kontrol altında tutmak isteyen Osmanlı sultanı Abdülhamid tarafından 1891 de Kürtlerden oluşan “Hamidiye Alayları” kurulmaya başlandi. Kürt aşiretlerinin askeri gücünden oluşan bu alaylar Kürt ve Ermeni uyanişina ve Rus saldirilarina karşi kullanildi. 

Özellikle alayların kurulması için en uygun iki bölge seçilmiş ve bu bölgelerden başlanmıştır. Birinci bölge, Erzurum- Van arasındaki Rusya’ ya sınır olan yerlerdir. İkinci bölge ise Mardin- Urfa arasındaki çorak arazinin kuzey kısımlarında oturan aşiretleri içine alıyordu. Görüldüğü gibi Hamidiye hafif süvari alaylarını kurulmasına öncelik verilen bölgelerden Erzurum-Van hattının Rus tehlikesine, Urfa-Mardin hattının da İngiltere’nin politik amaçlarına karşı korunması amaç olarak seçilmiştir.

Evvela, kurulacak alaylar dört bölükten az altı bölükten fazla olmayacaktır. buna göre her alay en az 512, en fazla 1152 kişiden meydana gelecektir. büyük aşiretlere bir veya birden fazla alay küçük aşiretlere ise bir kaç bölük kurma hakkı verilmekte, ancak kesinlikle alay kurulması ve eğitim maksadıyla aşiretlerin birleştirilmesi yasaklanmakta, merkezi otoritenin ve ordu komutanlarının emri ile, sadece savaş zamanında birleştirilmeleri öngörülmektedir. aşiretlere ve kabilelere dahil 17-40 yaş arasındaki bütün erkeklerin nüfus sayımı yapılıp bir deftere yazılarak Dahiliye Nezareti’ne, Hamidiye Umum Komutanlığına Merkez-i Ordu Hümayun’a bildirecekti. Hamidiye Süvari Alayı’nı teşkil edecek erkekler üç sınıfa ayrılıyordu: 17-20 yaş arası “Ibtidaiye”, 20-30 yaş arasi “Nizamiye”, 32-40 yaş arasi “Redif”sınıflarına dahil olacaklardı. Her alaydan iki çavuş Ordu’yu Hümayun merkezine gönderilerek “Mektep Alayı”’nda eğitime tabi tutulacak ve sonra İstanbul’ da veya başka bir yerde iki yıl hizmet yaptırılarak terfien alaylara gönderilecekti. Ayrıca her alaydan bir çocuk seçilerek İstanbul’a gönderilecek ve orada “Süvari Mektebi”nde tahsil gördükten sonra mülazımlık (teğmen) rütbesiyle memleketine ve alayına teslim edilecekti. Hamidiye Alayları elbise, hayvan ve eyer takımlarını kendileri tedarik edecekler ise de tüfek, cephane ve sancak devlet tarafından verilecekti.

Söz konusu nizamnamenin hazırlanıp kabul edilmesiyle, Kürt aşiretlerinden alay teşkiline, Müşir Zeki Paşa’nın nezaretiyle hızla devam edilmiştir. Bu arada yani 1891 yılında pek aşiret reisi ve ileri gelenleri İstanbul’a gelenlere II. Abdülhamid’ i ziyaret etmiş ve bağlılıklarını bildirmişlerdir. İstanbul’ a gidemeyen aşiret ümera ve Rü’ esası da IV. Ordu Merkezi Erzincan’a giderek Müşir Zeki Paşa ile görüşmüşler ve onun vasıtasıyla padişaha sadakatlerini bildirmişlerdir.   Bu alaylardan bir çoklarının başına, aşiret reisleri kendilerine maaş bağlanma, rütbe ve nişan verilmek suretiyle komutan tayin edildi. Aşiret ağaları da aynı suretle subay yapıldı. Alay haline getirilen aşiretler vergiden azat edildi. Yaptıkları adi suçlar hakkında bile mahalli mahkemelerin yetkileri kaldırıldı. Asker itibar edildikleri için davalarının harp divanlarında görülmesi kararlaştırıldı ise de bu da tamamiyle nazariyatta kaldı. Bir kez daha padişahin iltifat ve lütfuna mazhar olan bu Sünni aşiretler alevi aşiretlerle amansiz bir çatişma sürecine girmiştir. Bu çatişmalarin en uzunu ve şiddetlisi Karliova yöresindeki Cibran aşiretiyle Varto’daki Xormek-Lonan aşiretleri arasinda süregelmiştir. 1891’den 1908’e kadar süren bu aşiretler arasindaki çatişmada, diger aşiretlerin de katilmasiyla binlerce kişi ölmüştür.

1891 yılında 36 adet kurulan Hamidiye Alayları’nın sayısının, 1895 başlarinda 562ya  çiktigini görüyoruz. Alaylara alay numarasini gösterir. 1’den 56’ya kadar numara verilmiştir, bunlardan sadece 51., 52., 53., 54., 55. Alaylar yakinliklari dolayisiyla Suriyede bulunan 5. Ordu’yi Hümayun’a baglanmişlardir. Diger 51 Ordu’ya bagli Hamidiye Alaylari’nin 20’sine Miralay(Albay), gerisine ise kaymakam (yarbay) kumanda ediyordu. 1889 Yılının sonuna doğru Türkiye Kürtleri 4. Ordu’da elli buçuk yani 210 süvari birliği teşkil etmişlerdir. Aynı zamanda Ordu gibi veya aynı görevi ifaya sorumlu Karapapaklar tarafından çıkarılan üç alay (14 birlik) ve Araplar tarafından çıkarılan 4 alay (16 birlik), Hamidiye Alayları’ne bağlıydı.

Sason olayları üzerine 11 Mayıs 1895 tarihinde büyük devletlerin Bab-ı Ali’ye bir muhtıra vererek Ermeniler lehine derhal reform yapılması istekleri olmuştur. II. Abdülhamid bunun üzerine 1895’te Müşir Zeki Paşa’yı Anadolu Müfettişi Umumisi (Anadolu Genel Müfettişi) ünvanı ile bölgeye gönderdi. Ancak olaylar devam ediyordu. 1897’ye gelindiğinde Şakir Paşa ve Zeki Paşa bölgeye ilişkin genel bir rapor hazırladılar ve Aralık 1897 tarihinde Bab-ı Ali’ye gönderdiler.

Bütün alayları yedi livaya ayıran Şakir Paşa ve Zeki Paşa liva merkezlerini, livaların hangi alaylardan meydana geldiğini ve aşiretlerin isimleriyle kaçar alay olduklarını göstermişlerdir. Söz konusu durum şöyle formüle edilmiştir.

 

Sıra

Aşiret 

Yeri

Süvari 

Piyade 

Toplam

1

Sipikan

Dutak

400

250

650

2

Sipikan

Hosuna

400

175

575

3

Sipikan

Cemal Verdi

400

225

625

4

Zilan

Toprakkale

250

360

610

5

Zilan

Karakilise

450

250

700

6

Karapapaklar ve Kürtler

Eleşkirt ve Karakilise

400

150

650

7

Terekemeler ve Kürtler

Tulak - Kalakilise

300

200

500

8

Keşvan

Hasankale

200

175

475

9

Şapikan ve Badayan

Kızıldiz

250

325

575

10

Taşkesen, Diyadin

Kasatkanlı

198

350

548

11

Mikaili

Karakilise, Diyadin

175

325

500

12

Hamdiki, Başımi, Hal Hesini

Karakilise, Diyadin

225

350

525

13

Haydaran

Bergiri Muradiye

200

318

518

14

Haydaran

Bergiri Muradiye

175

350

525

15

Şevli

Van, Timar

200

350

550

16

Kalıkan, Livi

Erciş

255

270

525

17

Mukuri

Saray

215

315

530

18

Takarı

Zermaniz, Saray

300

380

680

19

Milli, Şemsiki

Saray

225

425

650

20

Şkeftka

Eblak

327

213

540

21

Adaman, Zilan, Hecidıran

Erciş

250

275

525

22

Haydaran

Erciş

175

350

525

23

Haydaran

Adilcevaz

200

350

550

24

Heydaran

Erciş

175

350

525

25

Marhoran

Adilcevaz

250

300

550

26

Hasenan

Hınıs (Kumdeban)

335

205

540

27

Hasenan

Malazgirt

340

200

540

28

Hasenan

Malazgirt (Diknuk, Dinbut)

304

230

534

29

Hasenan

Moranköyü

310

230

540

30

Hasenan

Bullanık

308

232

540

31

Cibran

Gümgüm

308

232

540

32

Cibran

Hınıs

310

235

545

33

Cibran

Varto

315

330

545

34

Zirkan

Tekman

300

250

550

35

Zirkan

Söylemez

375

500

875

36

Cibran

Kiği

285

265

550

37

Celali

Bayezit (Örtülü kışlağı)

305

370

540

38

Celali

Bayezit (Şeyhlu kışlağı)

300

240

540

39

Takori

Mahmudiye (Saray)

305

301

606

40

Kafkasya muhacirleri

Sivas

275

500

775

41

Milli

Mardin

275

265

540

42

Milli

Siverek

255

375

630

43

Milli

Siverek

303

247

550

44

Karakeçi

Siverek

305

225

530

45

Kikan

Res ül Eyn, Mardin

350

270

620

46

Tay (Arap)

Nusaybin

445

185

630

47

Karakeçi

Siverek

310

230

540

48

Miran

Cezire

335

205

540

49

Miran

Cezire

308

232

540

50

Ertoşi

Başkale,Norduz

375

300

625

51

Kays

Urfa

450

200

650

52

Kays

Harran

400

150

550

53

Berazı

Urfa

250

300

550

54

Berazı

Urfa

300

300

600

55

Berazı

Urfa

275

300

575

56

Gevdan

Hakkâri

200

300

500

57

Şadili

Hasankale

300

250

550

58

Adaman

Erciş

200

350

550

59

Pinyan

Hakkâri

150

400

550

60

Şidan

Hakkâri

350

300

650

61

Kasıkan

Söylemez

250

300

550

62

Kiki

Harran

250

350

600

63

Milli

Viranşehir

550

250

800

64

Milli

Viranşehir

600

225

825

65

Belideyi

Erciş, Patnos, Malazgirt

250

200

450

  
12257 kez okundu

Yorumlar

biraz daha geniş bilgi     01/06/2015 09:13

özellikle garapapakların kurduğu alayların komutanlarını ve hangı köylerden kaç asker alığını,bunların kimliklerini açıklarmışız
Misafir -

.

H.Abdurrahman KEDALİ
(Bilgi, Sayfası)
DÜŞÜNDÜREN MİZAH KÖŞESİ
ŞAİR VE YAZARLAR KÖŞESİ




Site Haritası
FIKRA KÖŞESİ