Osmanlı coğrafyasının beklide en imtiyazlı azınlığının Ermeniler olduğunu rahatlıkla söyleyebiliriz. 20.yüzyılın başlarına  kadar, Azınlıklar içerisinde emperyalist güçlerin  emellerine  alet olmadıklarından, kendilerine verilen dinî, sosyal ve ekonomik özgürlükleri doyasıya yaşamışlardır. Bu durum  1890 ‘lı yıllardan itibaren  İngilizlerin Osmanlının zayıflanmasını fırsat bilip Ermenileri kışkırtması ile  son buldu. Osmanlının zayıf düştüğü bu dönemde kendilerinden beklenilenin  aksi yönde hareket eden Ermeniler, İngiltere‟nin Osmanlı‟yı parçalamak için kullanmak istediği ve nihayetinde XIX. asrın ikinci yarısından itibaren kullanmaya devam ettiği birer araç olarak tarihteki yerlerini almışlardır. 1.Dünya savaşından hemen önce Rusların Ermeniler arasında yaptığı entrikalar sonucu Yıllarca Müslüman  Kürt ve Türk komutanlar ile uyum içinde yaşayan Ermeniler  iyice dolduruşa getirildiler. Bu yangına diğer yabancılarda körükle destek vererek, “Geçmişte  doğu anadolunun tamamen  Büyük Ermeni  Kırallığının  toprakları olduğu söyleyerek bağımsızlıklarını destekleyeceklerini vaat ettiler. Böylece Ermenileri silahlandırarak, kurdurdukları çetelerle  etrafa saldırmalarını sağladılar. 

Ermeniler, İngiltere‟nin tarih boyunca Hindistan, Afganistan, Belucistan ve İran için uyguladığı siyasetin Osmanlı kısmının araçları olmuşlardır. Ermenilerin yüz binlerce Müslüman halkın kanını dökecek hale gelmesini sağlayan İngiltere‟nin başbakanı Winston Churchill‟in, savaştan sonra sömürgecilik ile ilgili İtalyan gazeteci Oriana Fallaci‟nin sorusuna verdiği cevapta sarf ettiği sözler, Osmanlı Devleti‟nin parçalanmasında Ermenileri nasıl birer hain ekaliyet haline getirdiklerini ve araç olarak kullandıklarını açık bir şekilde ortaya koymuştur.   İtalyan gazeteci Oriana Fallaci (29 Haziran 1929-15 Eylül 2006), İngiliz başbakan Winston Churchill ile arasında geçen bu  mülakatın bir yerinde şu soruyu sormuştur; “Hind Okyanusunda ve Hindistan‟da birçok sömürge devleti kurduğunuz halde niçin yanı başınızdaki İrlanda‟da bunu başaramadınız? Churchill‟in bu soruya cevabı, sinsi ve görünmez İngiliz siyasetinin gerçek yüzünü ortaya koymuştur. Churchille verdiği cevapta; “Bu iş için mutlaka iki unsura ihtiyacımız olmuştur. Bunlardan biri % 80 cahil millet ve diğeri de idareye hâkim olacak % 20 hain ekalliyetler. Bunlardan ikincisi İrlanda‟da olmadığı için orada başarılı olamadık” demiştir. Osmanlı Devleti ve İran‟ın hâkim olduğu coğrafyada, yani kuzeyde Afganistan‟dan Arap Yarımadasının güneyine kadar olan coğrafyada bu yöntem uygulanmış, her iki devletin geri çekildiği bölgelerde İngilizler tarafından kurulan idarelerin başına ekalliyetler getirilmiştir.Not:( ekalliyet; Bir hükümetin tebaiyyeti altında yaşayan, yabancı din ve milliyete mensub olup, ekseriyeti teşkil etmeyen halk. azlık. azınlık.anlamına gelir) 

Öte yandan oldukça zeki bir devlet adamı olan Sultan 2. Abdulhamit doğu cephelerindeki güçlerinin zayıflığın farkındaydı. Emperyalistlerin bu emellerine karşı, Çıkarttırdığı gizli bir emirle Kürt Aşiretleri silahlandırıp, Hıristiyan Ermenilere rahatsızlık vermelerini sağladı. Böylece Rusların  öncü kuvetleri konumundaki ermeni çetelerini bertaraf etmeyi amaçlıyordu. Hatta İstanbul’daki Kürt hamallara silah vererek Ermeni ileri gelenlerini bir  bir ortadan kaldırttığı rivayet edilir. 

1914 yılındaki Sarıkamış felaketinden sonra Rus Orduları Doğu anadoluyu Bitlise kadar işgal ettiğinde  Ermeni gönüllü taburları onlara öncülük ediyordu. Başlarında ise Kana susamış maceracı Meşhur Adranik Paşa bulunuyordu. Bu paşa daha sonra yine Ermeniler tarafından öldürüldü. Ermeni taburları, bu savaş sırasında Kürtler tarafından öldürülen Ermenilerin intikamını almak için  tüm aşırlıklarını gösterdiler. Bu mezalimde 1915 ve 1918  yılları arasında  Türkiyenin doğu illerinde  600 bin’den fazla  kürt katledildi.

 Bitlis Vilayeti‟nde yaşayan Ermeni tebʻanın I. Dünya Savaşı sırasında bölgenin Rus işgaline uğramasıyla birlikte Müslüman halka karşı giriştikleri katliamları, Rusya ve diğer batılı devletlerin bu katliamlarda Ermenileri nasıl teşvik ettiklerini ortaya koyan belgeler Başbakanlık Osmanlı Arşivi‟ndeki Hariciye ve Dâhiliye Nezareti, Yıldız Sarayı Mütenevvi Maruzat, Sadaret Hususi, Meclis-i Vükela Mazbataları ve Zaptiye Nezareti belgelerinde mevcuttur.

40.000 nüfuslu Bitlis halkının büyük bir çoğunluğu 6 metreye yakın kar kalınlığına rağmen güneye doğru göçe başlamış, Mart 1916‟da gerçekleşen bu göç sırasında büyük bir kısmı hayatını kaybetmiştir.. Halk, yanlarında götürdüğü körpe çocukları taşıyamayınca 1-5 yaş arasındaki bütün çocukları köprü altlarına bırakarak kaçmışlardır. Sadece Deliklitaş‟tan Duhan Deresi‟ne kadar bırakılan çocukların sayısı 1000‟i aşmıştır.Bu şekilde bölge ciddi şekilde insanlaştırıldı. 

Bu Katliamlar  bununla sınırlı değildi, Van Zeve’de Antakya, Malatya,Erzurum,Kars, Sason, ve daha ismini sayamayacağımız  bir çok yerde inanılmaz boyutlara ulaşmıştır. Hatta 1916 yılı sonlarında Rus Ordusunun Kafkas cephesinde saldırısı sırasında diğer kürt yerleşim  bölgelerinde Van katliamına benzer yeni kanlı mezalimler yaptı. Zaten Kars ‘taki vahşeti anlatmaya kelimeler yetmez

Bu arada Osmanlı’da katliamları durdurmak ve Ermenilerin gücünü azaltmak için,  1915 ve 1916 da Kürt alaylarının desteği ile  700 binden fazla Ermeni’yi  Cezire, Musul,Halep ve Antakya gibi güney illerine sürdü. Bunların bir çoğu korumasızlıktan, Kürt-Arap saldırılarından ve hastalıklardan  öldü. Bu savaşta  Halife Sultan’ın cihad çağrısına uyan  Kürtler Ermeni ve Ruslara karşı kahramanca savaştı. Bu çatışmaların birinde, Meşhur Bişaré çeto Ruslara karşı  şehit olmuştur. (Bknz.:Hassan Arfa Kürtler)

1.Dünya savaşı yorgunu Osmanlı’nın doğu cephelerinde tek gücü hemen  hemen Kürtlerden ve az sayıda arap aşiretlerinden  oluşuyordu. Düzensiz Kürt birlikleri yaklaşık 30 kadar alaydan(123 süvari birliği) oluşuyordu. Bu Alaylar, Savaşta çok etkisiz olan  değişik  tip tüfekler,( Martini, Mavzer,Rus Mossin) ile çok az sayıda mühimatla donatılmıştı.Hamidiye Alaylarından devşirme bu Aşiret Alayları aşağıdaki  birliklerden oluşuyordu.;

1.Tümen ( Hınıs;)

Heyderanlı, Yusufyanlı, Cemaldini, Kaskanlı, Şadilli, Zirikanlı, Cıbranlı, Zerıki,

2.Tümen (Karakilis-Eleşkirt) Cemaldini, Zeylanlı, Sepiki yada Sipki,Zilaf,Adamanlı,Paşmalnlı, Karapapaklı, Saraçlı, Celali

3.Tümen (Erciş) Hasananlı, Nisif, Haydaranlı, Merxuri,  Kalkanlı

 4.Tümen(Viranşehir) Milli, Hizir, Derıki, Tay, Kiki, Karageçi, 

Van Yedek Suvari Tugayı: (Mukri, Takuri,Şikefti, Şerkan, Şemski, Şeydan, Milan, Şiyoli ve  liyali .

Bu Aşiret  alayları, bir Türk müfrezesi ile İran sınırından geçerek, Tebriz’e kadar ilerleyip Rus birliklerini yenilgiye uğrattılar.

1914 yılında Erzurum-Sarıkamış istikametinde sıkıştırılan Rus Ordusunu öyle bir panik sarmıştı ki, neredeyse Güney Kafkasyanın tamamıyla boşaltılması emri verilecekti. İran’daki Sünni Kürt aşiretleri de özellikle  Albay Ömer Naci bey  komutasındaki müfrezelere destek vererek Ruslara karşı yiğitçe savaşıp, türkülere konu destanlar yazmışlardır. Sarıkamış cephesinde Vanlı şemski Aşiretinden Abdullah Efendinin oğlu Kurmay  yüzbaşı İzzet Efendi 20 kişilik mangası ile Ruslarla savaşırken şehit düşmüştür.(Bununla ilgili bilgiler Genel Kurmay Başkanlığı kayıtlarında mevcut olup, bilgiler  herkese açıktır.)

Sonuç olarak tarih boyunca beraber yaşayan bu halklar emperyalist güçlerin bölgeye iktidar ihtirasları, hem Kürt, Hem Türk ve Hem de Ermenilere  yüzbinlerce  hatta milyonlarca  insanın kanına mal oldu.

Neticede ,Müslüman halkın evlerini ateşe verme, mallarını gasp etme, yağmalama, cami, medrese, tekke ve mektepleri yakma şeklinde gerçekleşen olaylarda,Rusların Ermenilere yardımı  yanında Müslüman halkın kafalarını kılıç ile kesme, kızların namuslarını talan etme ve kama ile kadınların karınlarını delme şeklinde gerçekleşen katliamlara İngiltere, Fransa,ve Amerika gibi Emperyalist güçlerin doğrudan yardımları olmuştur. Bugün Ermenilerin katledildiğini savunan bu ülkeler, tarihin ender katliamları arasında gösterilen Müslüman Kürt halkının katledilmesini hem desteklemiş ve hem de finanse etmişlerdir.

Derleme:Memedé Kazım

www.semskiasireti.com

Kaynakça:

1-Hassan Arfa (Kürdler-Tarih ve Politika)

2-Dr.Hacer Vardiyeva

3- Yılmaz KARADENİZ  (Ermeni Mezalimi 1913-1919)