ÇİROKA RABO XANIM Û KURÊ Wİ KELHO

Tişdê weha cahiliyye, we'dêd weha betal (nebaş, xirab) di Ekradan da zaf heyin. Careki kuré jıneki geleki bé nexweş bû, hatıbu dereceya mırıné. Lı ser  vé demé Dayika kur  nezr dıke , dıbéjeki; eger vé caré kuremin ku şıfa bıbine. wé demé ezé bı sağitiya xwe  bıkevıme gora(Mezar) ku jı boyé kure mın hatiye vekolandın. Ezé dı goréda se (3) rojan bé xarın u wexarın dı goréda sakın bibim.Eger dı qebréda helak bûm edi bori.mın dernexın jı goré. Ez téda bıminım. Eger pışti sé rojan ku ez nemırım, paşé mın derinın jı goré. Evé jıné weha nezır kır. Û bı emré Xwedé  kuré jınıké paşi çend  rojan şıfa dit û jı nexwaşiyé xılas bû û rabu lı serxuwe. Navé jıné Rabo bu, navé kuré ji Kelho bu.pışti  kuré ku rabu. Rabo got ki ez édi neıra xwe iqdam  bıkım û binım ci feqet pır dıtırsiya got ki ezé bıçık ba melaki mezın pırsiyar bıkım gelo fıtwa heye jımıra ku ez nekevıme qebré. L" belé mela fıtwa neda jıné. Yani ré nedane jıné gotın té bıkewti qebré.Melo gotıne jıne tû dızani dest jı ehda xwe berde. Jıné got ki ezé ehda xwe bı cih binım. ditın ku çare tuneye çun û qebrek jı Rabo'ra  weki qbra mıtriyan  kolan û tekuz kırın. Rabo jı tobé û istiğfar kir, wesiyet kır û ezé se rojan dı qebré da bıminım,pışti se rojan werın û qebré vekın. Eger ku ez helak bûm, icaré mın derinın  mın bıherın deré camıye  Xusl û techiz bıkın(mın  bışon û kefen bıkın) paşi ji mın defın bıkın.We illa (yan na) eger ez heta sé rojan helak nebûm mın bıderinin ez téme mala xwe, we çaxe ehda(Nezır) mın bı cih détın. Bı rasti icaré inan wekû Rabu goti qebr kolan û Rabobırın her bi cıle(Lıbas-kınc) dı xwe bé nan bé av dıréj kırıne qebré û Qebra wée adeten xweli kırın ûnıxaftın. Heta sé rojan du qebréde mayi. İcaré jın û mér pékve çune ser qebra Rabo xanım û qebr bişkeftın(vekırın) û Rabo deranın û déna xu danéki Rabo saxe û nemıriye. vé we'da xwe bı ci aniye. Rabo paşi heft salan şunda emré Xûdayé Mezın bı ci ani û çu rehma Xweda(Yani mır)..

 

TÜRKÇESİ

RABİA (RABO) HANIM VE OĞLU KELHO'NUN HİKAYESİ

Aşağıdaki hikaye Mela Mahmud'é Bayezidinin "Adet û Rusumetnameyé Ekradiye " isimli eserinden alıntıdır.

Hikayede eskiden beri süre gelmekte olan bazı cahilce hikaye masallara konu hoş olmayan  ve boş insanların yaşama geçirdikleri örneklerden birini okuyacaksınız. Bu geleneğe itibar eden bir çok ekrad(Kürt aşiretleri) mevcuttur. 

Bir keresinde, oldukça keyifsiz ve üzgün bir kadın vardı.Zira oğlu ölüm derecesinde hastaydı.Oğlunun iyileşmsini temenni ederek şöyle der;

Eğer Allah oğluma şifa verir ve iyileştirise, yemin ve and olsunki  oğlum için kazılan mezara canlı canlı girip  üç gün boyunca yemesiz içmesiz  kalacağım.Üzerimide toprakla örtün. Eğer mezarda helak olup ölürsem zaten mezardayım ve beni çıkarmayın artık. Ama  3  gün sonra mezarı açtığınızda ben hala sağ isem beni mezardan çıkarın  bende böylece ahdımı yerine getirmiş olurum. diyerek nezr(Yemin,Adak) etti. Derken Allahın emri ile Rabo Hanım'ın oğlu iyileşip ayağa kalmaz mı?. Kadının ismi Rabo(Rabia) oğlunun ismi ise  Kelho idi. Oğlunun iyileştiğini gören Rabo, çaresiz şekilde ahdını yerine getirmek  üzere yanındakilere kendini mezara koymaların istemiş. fakat bir şekilde bu ahdından  kurtulma yollarını da ihmal etmemiş tabiki. neticede Hocaya danışmaya karar verilmiş ve  Hocaya sormuş, ancak Hoca  kadının canlı canlı mezara girmesine müsaade etmemiş, ancak Rabo çevredekilerin gözü önünde  verdiği ahdın  yerine getirilmesi gerektiğine  iyice kendini kaptırarak mazara girmeye şiddetle istemiş. Bakmışlarki çare yok Raboyu mezara götürüp gömmeye karar verilmişler. Rabo mezara girmeden önce tövbe ve istğfar edip vasiyetini  tekrarlayarak ben üç gün kabirde kalacağım üç gün sonra beni çıkarın eğer öldüysem  , hoca  beni  teneşirde xusl ve  techiz ettikten sonra(İslami kurallara göre yıkadıktan sonra) beni tekrar bu mezara defn edin.Ancak  eğer  3 gün sonra çıkardığınızda  hala yaşıyorsam, beni çıkarıp evim  getirin bende böylece  ahdımı yerine getirmiş olurum. Bunun üzerin  Rabo mezara  uzatılıp  üzeri toprakla kapatıldı. ve 3 gün sonra  tekrar mezarı açıldığında  her kesin şaşkın bakışları arasında  Rabo gözlerini açtı ve gülümsedi. Hemen Rabo mezardan çıkarılarak salavatlar getirildi. ve Rabo evine getirildi. Bu olaydan sonra Rabo oğlu Kelho ile  uzun yıllar yaşadı ve sonrasında Allahın emri ile ahirete intikal etti.

Yukarıda nakledien olayın gerçek olup olmadığını bilmemiz mümkün değildir.  Ancak olayın bazı  batıl inanç ve hurafelere Misal teşkil etmesi bakımından  örnek olarak kabul edebiliriz. Acaba günümüzde hala bu tür cahillikler yaşanıyormu, yaşanmıyormu? bilinmez Ancak hayatta her şey mümkündür. Bu yazıyı  okurken   olayın kürtlere mal edilmeye çalışıldığını  asla düşünmeyin. Sadece Mela Mahmudi Bayezidinin  eserinde yer alması münasebeti ile sizinle paylaşmayı uygun gördüm..

 

Saygılarımla...

Solin 

Jé gırtın:Mela Mahmudé Bayezıdi
(Adet û Rusumatnameé Kurdan)
Amadekar: Solin