Sancak adıyla ünlü olan Muhammed Ağa, Kürdistan’ın  meşhur illerinden biri olan Van’da Hicri:1222 (Miladi:1807) yılında dünyaya geldi. Açık adı Muhammed Bin El Şeyh Ubeydullahtır. Babasının Osmanlıya karşı başlattığı ayaklanma’da  Muhammed ağaya kötülük gelmesin diye  annesi tarafından Mısır’a  götürüldü. Burada Muhammed Ali’nin komutanlarından biri olan amcası Haco Bey’in yanında kaldı. Ancak Mısır’a gittikleri sırada Amcası  askeri bir görev nedeni ile Sudan’ gitme hazırlığındaydı. Muhammed Ağanın küçük olması nedeni ile El Bıkara  kalesinin Şeyhine emanet edildi.  Amcası 1825 yılında dönünce, Muhammed ağanın büyüyüp ok atma kılıç kullanma ve ata binmeyi  öğrendiğini gördüğünde onu ordusuna katıp  Kahire’ye götürdü. Aynı dönemde Muhammed Paşa ise Yunanistan’daki  Mora Ayaklanmasını bastırmak için hazırlık yapıyordu. Bab-ı Ali’nin isteği üzerine  Muhammed Ali Paşa ‘nın Haco  Bey’ın ordusuyla beraber gitmesi gerekiyordu. Muhammed Ağa 25 yaşında olmasına rağmen bu orduda amcasının yanındaydı ve büyük yardımcısıydı.  Böylece Vanlı Kurdi Muhammed Ağa  Muhammed Ali Paşanın ordusu ile  bütün savaşlara katıldı. 1839 da Nizip’teki çatışma bunların sonuncusu idi. 1854 Yılında Birinci Abbas Paşa  Kıfır El Davvar’daki El Arab Ayaklanmasını bastırma görevini Muhammed Ağaya verdi. Zira bu ayaklanma Hükümetin 1854 yılındaki Demir Yolları inşaatına karşı başlatılmıştı. Muhammed Ağa ile bazı sancaklar Abbas Paşa’ya vekaleten, bu görevleri  en iyi şekilde yerine getirdiler.

Mısır’ın nüfuzunu genişletmek için gözünü Sudan’a diken  Hudeyvi İsmail Paşa Muhammed Ağaya büyük bir askeri hamle yapması için Sudan’a gönderdi. Muhammed Ağa orduya iştirak edenleri  bizzat kendisi seçerek Büyük oğlu Hilmi’yi de yardımcılığına getirdi.  Muhammed ağanın Halim, İsmail,  Muhammed ve Tahir adlarında 4 erkek çocuğu vardı. Hepsinin meslekleri askeriye olduğu için babalarının katıldığı bütün savaşlara onlarda  iştirak ettiler. Bu Hudeyviye ordusu İsmail Eyup  Paşa komutasında   Darfur Bölgesine, Hudeyvi İsmail  Paşanın güvenmediği  Rahmetullah El Zuber Paşa’dan önce girdiler. Bir süre sonra bu ordu Kesla, Akik sonrada Umderman’a  girdi. Orada ordunun komutan yardımcısı olan  Halim Paşa vefat etti. Onun yerine Muhammed  Ağa’nın ikinci oğlu  İsmail atandı. Hicri :1271(Miladi 1854) yılında  Gordon Paşa Sudan’a gelip oradaki kalkınmamış ülkelere darbe yapmayı planlıyordu. Ancak Sancak Lakaplı Muhammed Vanlı Ağa görevinden  istifa ederek, 1873 yılında  emlak ve  arazilerini idare etmeye başladı. Bu görevini  1896 yılında vefat edinceye kadar sürdürdü.

Ardından  oğlu  İsmail Bey ile birlikte  iki kız çocuğu bıraktı. Bu gün İsmail’den olan  torunları  Seyf Vanlı ve İbrahim Vanlı İskenderiyeliler tarafından iyi tanınmaktadırlar. İkisi de buranın ünlü ressamları arasında yer almaktadırlar. İskenderiye ve Mısırdaki yerli Yabancı gazete ve dergiler, bu iki kardeşin resim ve diğer sanat dallarında ne kadar dahi olduklarını yazarlar.

YÜZBAŞI HACO BEY

 Memlukluların Mısırdaki anarşisini  bastırmak ve devletin kurulmasında Muhammed Ali’nin sağ kolu olan yiğit Kürt komutanı Haco Bey’in özet hayatı  ise şöyledir; Doğum Yeri olan Van ‘da  daha 15 yaşında iken Padişah III. Selim  tarafından  tüm eyalet hükümdarlarından bölgedeki erkek çocuklarının İstanbul’a göndermeleri ve burada savaş teknikleri öğrenmeleri istenir. Haco Ağa bu karar üzerine İstanbul’a oradan da Edirneye  gidip, yeni ve düzenli  orduya katıldı.

 Haco’nun Çocukluk arkadaşı olan Ubeydullah bu ayrılığa çok üzüldü. Dolayısı ile arkadaşının ailesine Haco’dan doğan boşluğu doldurmak için yardım etmeye karar verir. Haco’nun Kızkardeşi ile evlenir. Haco okulu bitirip suvari yüzbaşı olarak göreve başlarken Van’ı ziyaret etmek için başvuruda bulunur. O sırada Yeniçeri  askeri ile düzenli ordu arasında  baş gösteren hoşnutsuzlukları hilafet bünyesinde ve idarenin bir çok kademesinde ortaya çıkan bu durumu arkadaşı Ubeydullah’a söyler. O da bu durumun sadece eyaletlerde değil tüm ülkeyi sardığını ve  başkent’te bunların kat kat daha fazla olduğunu öğrenince üzülür.

Hal böyle iken  Fransızların Mısır’ı işgal etmeleri ile ilgili haber, İslam  alemine yıldırım gibi düşer. Bunun üzerine yüzbaşı olan Haco’ya Kürtler’den bir ordu toplama ve bunlarla Fransızları  Mısırdan çıkarma görevi verilerek  Sadrazam  Yusuf Paşa ‘nın ordusuna katılmaları teklif edilir.  Ancak Haco Bey kürt gençlerinden oluşan bin Mücahidi toplayarak beybaşı olarak bu düzensiz ordunun başına geçti. Nasuh Paşa’nın  ordusuna katıldı. Haco Bey Mısırdaki Türk ve  Fransız askerleri arasında çıkan tüm çatışmalara katıldı. 2 Mayıs 1800  yılında  Türk ordusu KLİBER komutasındaki Fransız ordusu karşısında El Hanke bölgesine geriledi. Bu sırada arkadan koruma görevi Haco bey’e verilmişti. Bundan sonra Haco’nun adı  hiç geçmedi.  Ancak Muhammed Ali döneminin başlangıcında tekrar ortaya çıktı. M.Ali Paşa Haco’nun yiğitliğini ve idareciliğini çok beğendiği için kendisine Yıldırım Haco diyordu. Bu bilgiler daha önce zikredilen Sancak Muhammed Vanlı’nın  torunu olan Üstad İbrahim Ethem’in Tarih-i El-Ceberti adlı kitabından alınmıştır.

Kaynak:Meşahir-ül Ekrad ü Kurd ü Kurdistan