DIM DIM KALESİ KAHRAMANI GÜHER HANIM:

Kürt tarihinin en önemli dönemlerinden  biri olan Dımdım Destanı, Safevi hükümdarı Şah Abbas Iin (1587-1629) döneminde yaşandı.

Safevileri tek bir devlet haline getirmek isteyen Şah Abbas I, Kürt beylerini kendi himayesi altına almak istiyordu. Kürt halk ayaklanması olan Dımdım da bu ortamda gerçekleşti. 1608-1610da gerçekleşen ayaklanma Safevi devletinin varlığına yönelen tehlikeli ayaklanmalar arasında yer aldı. Şah ayaklanmayı bastırmak üzere Güher Hanım ve oğlu  Emir Han’ın Gozan tepesine yaptırdığı Dımdım kalesini kuşattı. Günler  aylar ve hatta  yıllar  süren bu  muharasarayı  başta Mukri , Celali, Bradost  Dımıli ve bazı Şemski kabileleri  olmak üzere bir çok aşiret kaleyi Güher hanım ve Emir Hanın önderliğinde savundu. Ancak mukavemetleri düşünce Şahın askerleri kaleye daldılar. Büyük bir strateji bilgisine sahip Güher hanım  daha öncesinde  kalenin altına büyük mahzenler su depoları ve borular döşetmişti.

Kalenin kuşatmasının ciddi olduğunu ve her an düşebileceğini düşündüğünden bütün mahzenlere ve depolara  barut fıçıları doldurmuştu. Zira muhtemel bir saldırıda çareleri tükendiğinde kaleyi havaya uçuracaklardı. Yedi yıl süren savaşın seyri, şahın, gizli su yolunu bulmasıyla değişir. Kalenin içindekilerin susuz kalmasından dolayı kale şah tarafından ele geçirilir. Kalenin ele geçirildiği sırada Emir Hanın annesi Güher Hanım kalenin içine daha önce döşenmiş barutların üzerine çıkarak barutları patlatır. Ve kale yerle bir olur. Kürtlerin Şér Şére, Şêr e, çi jin e çi mêr e (Aslan aslandır, ne fark eder, ha erkek, ha dişi) atasözünden de anlaşılacağı üzere kahraman Güher hanım kaleye giren Şahın askerlerini havaya uçururken kendisi ve evlatlarını da feda ederek ölümsüz bir destanın yaratıcısı olmuştu.

ZEYNO (ZEYNEBA KALKİ)

Aslen Kalki Aşiretine mensup olan  Zeyno (Zeynep) Bekiran aşiretine mensup ünlü Reşoyé Sılo’nun eşidir.  1925-1928 yılları arasında doğuda  baş gösteren Ağrı isyanında kocası Reşo ile karakol baskınlarına katılmıştır. Tipik bir ev kadını olmasına rağmen silah kullanmakta ve direnişçiler ile beraber gösterdiği üstün gayret ve  cesareti hala dilden dile anlatılmaktadır.

Ercişe bağlı Zilan deresindeki Çakırbey Karakoluna yapılan baskında önemli rol oynadı. Ağrı direnişi devam ederken Zeyno kocası Reşo ile  Muradiye sınırındaki Devetaş mıntıkasındaki bir mağarada gizlenirken, bazı köylülerin ihbarı neticesinde çıkan çatışmada, kocası Reşo Silahının namlusunda mermi sıkışması nedeni ile kendini savunamaz ve  Teslim olur. Bu arada mağarada  çatışmaya devam eden Zeyno kocasının telkinleri ile teslim oldu. Ancak Teslim olduktan kısa süre sonra  gözleri önünde kocasının başı kesilir  ardında da Zeyno önce ağzından kurşunlanır sonrada onunda kafası kesilir. Ağrı Direnişinin simgesi olan bu kahraman kürt kadınının başı  köy köy dolaştırılarak  teşhir edilir.

ŞÖHRET EL DİNEWERİYE:

Fahrulnisa adıyla tanınan  Şöhret el Dineweriye Ahmed Bin El Ferec bin Ömer el Dinoriyenin kızıdır. Bağdatta doğup büyüdü faziletli ve yardımsever olan Fahrunisa kürt tarihinin yetiştirdiği en önemli şair ve yazarları arasında yer aldı. Ebi el-Hatap Nasır bin Ahmed el Batırvani, Ebi Abdullah el Hüseyin bin Ahmed bin Nebi ve Talha Bin Muhammed el Zeynebi gibi bir çok ünlü kişiden ders aldı. İbni El Cevzi, El Tasdik Bilnazar İlallah Azze Vecel adlı kitabında ve Abdurrahman bin Abdulvahap gibi alimler Fahrulnisa’dan çok bahsetmişlerdir.

Fahrulnisa Hicri:574(Miladi:1179) yılında  vefat ettiğinde 90 yaşındaydı. Babası ile Halife El mukteza Biamirillah’ın yakınlarında yer aldı. İlim ve edebiyat alanında önemli bir yer edinerek çok iyi şiirler yazdı (Kaynak:Vefiyet el Ayan, El Kamil el Şerezat)

ZÜMRÜT HATUN:

Necmeddin Eyyubinin kızı ve ünlü kürt kahramanı Selahaddi-i Eyyubinin kızkardeşidir. Tel el Sealipteki Mescid-i Zümrüt Hatun el kebir-i inşa eden Zümrüt  Hatun çok sayıda okul ve cami inşa ettirmiştir. Hayatı boyunca  yaptığı iyilikler ile anıldı. İnşa ettirdiği camiye imam ve müezzin atayıp bunların giderlerini karşılamak için vekıf gelirini tesis etti. Şamın Zahir bölgesindeki medreseyi inşa edip kendi mezarının yanı sıra kardeşi Şemsuddevle ve eşi Hema hükümdarı Nasıruddin’in  mezarları da buradadır.(Kaynak:El camiyul muhtasar, simarul Maksad ve Mırat el cinan)

UMMU MUHAMMED:

Yusuf el Hakkari’nin kızı olan Umu Muhammed, ünlü hadis rıvayetçileri arasında yer aldı. Günümüzde hala rivayet ettiği hadisler okunmaktadır. Hicri.714 (Miladi: 1314) yılında Ebu Abdullah Muhammed bin Ömer ve  Abdullatif gibi gerçek alimler Umu mUhammed hatun’u dinleyip kendisinden hadisler öğrenmiştir. (Kaynak:Ebu Dürer el Kaminet)

EMETULLAH HANIM:

Ünlü kürt düşünür  Ebu Ali bin el Şahap Ahmet el kurdi’nin kızıdır. Ebu el Ferec bin el Zahub’ten el Salih’ eserini öğrendi Hicri  9.yüzyılda dönemin ünlü alimleri arasında yer alarak tedrisat ile uğraştı. El Zaul’lami adlı eserin icazetini veren Emetullah Hatun vefat ettiğinde 60 yaşındaydı . (Kaynak: Meşahir’ül Kurd-u Kurdistan, El zaul’lami)

ESMA HATUN:

Hicri 715 yılında(Miladi: 1315) doğan Esma hatun, Ahnet bin Hüseyin el Hakkari’nin kızıdır. Ünlü hadisçi olan Esma Hatun Ahmet bin İdris el- Hamavi ve Fadıl ramazan’ın  yanında eğitim aldı. Abu Hamit bin Zahir (Hicri:770 Miladi: 1369) yılında  kendisini kahire’de dinleme şerefine nail olmuştur. (Kaynak:Meşahirü’l ekrad, El Dürer  el-Kaminet)

ZÜHRE HANIM:

El Melik El Adil Ebubekir bin  Eyüb’un kızıdır. Hicri:656 (miladi:1258) yılında Şamda Bab el Ferec el Şerki içinde el medrese el Adiliye el Şugra’yı inşa ederek İslam alemine ölümsüz bir eser hediye etmiştir. Bu medrese imam ve müezzinler atadı. Yirmi öğrenciyi barındıracak şekilde inşa edilen bu medrese için iki köyü arazileri ile beraber medreseye vakf etti. Beyt’ül dil köyü ile ünlü El Asrüniye Hamamını da bu medreseye ve burada çalışanlara vakf etti. Ancak bu Hamam daha sonra yanarak sadece duvarları ayakta kaldı (Kaynak:Meşahir’ül Ekrad, Hitat el Şam)

ZEYNEP HATUN:

Canpolat Mensur’un eşi olan Zeynep Hatun, iyilik ve yardımseverliği ile ünlüydü. Halepteki El Medrese El Haşimiye’nin doğusundaki  El Nasıriye Hanakası( Şeyhlerin Misafirhanesi) karşısındaki el Medrese El Zynebiye de Zeynep Hatun’un eseridir. Servetinin büyük bir kısmını be medreseye ve camiye bağışladı.(Kaynak:Tarihi Halep)

DEVAMI VAR