İnsanlık  tarihi asırlardır, halkların onca savaşlara, ve çeşitli varyasyonlarla yapılan baskı lara  rağmen  her koşulda inançlarını ve dillerini korumalarına  ve varlıklarını sürdürmelerine şahit olmuştur.

Hiçbir dikta, hiçbir zulüm, inanç ve dilin gücü karşısında duramadı ve insanın  doğuştan sahip olduğu bu hakkı elinden alamadı. Buna tevessül edenlerde yeri ve zamanı geldiğinde tarihe hesap verdiler.

Özgür halk  gücünü kendinden, kültüründen, özünden ,dilinden  ve sahip  olduğu haklarından alır, ancak  halkın bu gücünü doğru mekan ve doğru zamanda kullanması  ve hangi mekanizmalarla yapılacağını iyi tayin etmesi çok önemlidir.

Rejimler,bir kısım yurttaşlarına uyguladığı kültürel haklar ve ana dil kullanma yasağını kaldırıp, onlara kültürel serbestlik tanımak zorundadır, demokratik hukuk devletlerinde birey hakları mevcut anayasalarının birinci maddesi olmalıdır, yurttaş tanımını yaparken tüm yurttaşların hukukunu düşünmek zorundadır, rejimin tüm serbestlik ve nimetlerinden bütün vatandaşlar  özgürce ve eşit şekilde yararlanmalıdır

İşte size insanların dilini inancını özgürce yaşamaları gerektiğini dair tarihi bir örnek; Bir gün kureyşliler,  Hazreti Peygambere  gelip “ Bu yıl sen bizim Putlara tap, gelecek yılda biz senin Alllahına ibadet edelim “ dediklerinde, şu yanıtı alırlar;

“le küm dini küm veliettin” yani, siz bildiğiniz yoldan gidin bende bildiğim yoldan gideceğim diyerek, her kesin kendi inancına göre ibadet edebileceğini işaret etmiştir.

İnsanlık tarihi tanıktır ki, rejimler içinde yaşayan farklı toplulukların mutlu ve özgürce yaşamaları, o farklılığın sahip olduğu haklarını yönetimler içinde özgürce kullanmasına imkan tanınması  ile orantılıdır.

Çünkü özgürlük içsel bir şeydir ve düşünsel bir içeriği vardır, kendi kendini tanımlar ve  sınırlarını tayin  eder .

Cumhuriyet vatandaşlarına, ana dillerini kulamla ve kültürlerini geliştirme,yayma haklarına sahip olma serbestliğini sağlamadığı taktirde, cumhuriyetin gereğini yapmamış sayılır, Yeni anayasa çalışmalarında,  ilk üç maddenin CHP ve MHP tarafından  korunması ve değişikliğine  karşı çıkılması, çözümü zorlaştıracağı gibi, bu çalışmaların bir sonuç vermeyeceği izlenimini de  bırakmaktadır

Komisyondakilerin, bu sorunların aşılmasında kullanılabilecek politikalarını ve  kesişme noktalarını bir kez daha gözden geçirmeleri gerekir.

Eğer hazırlanacak anayasaya  belli zihniyetlerin kesişme noktalarında hazırlanmış ve çoğunluğu sesi üyelerin fikirlerini bu bahsi geçen noktalara dahil etmezlerse, hazırlanacak anayasa, demokratik sosyal hukuk devleti anayasası yerine stratejik ve maksatlı bir dökümandan öteye gidemez. Zaten önemli olanda meselenin bu   yanlardır.

Tarihler boyunca uğruna devletlerin yok olduğu, büyük savaş ve katliamların olduğu ,  kişinin temel hak  ve özgürlüklerinin simgesi olan dil ve inanç kavramının önünde hiçbir güç ayakta duramamıştır.

Bu suretle ülkenin baş sorunu olan  vatandaşlık tanımı ,hak ve özgürlükleri genişletici çözümlere yönelik politikalar benimsenmeli ve hayata geçirilmelidir, hakkını alan bir halkın kaos ve huzursuzluk çıkaracağına inanmıyorum,  Ana dilde eğitim ve  lisanı özgürce kullanmayı sağlayacak kültürel serbestlik ilkesini benimseyen ülkeler ileri medeniyet seviyesine erişmiş  ülkeler olarak övünebilirler.