Konfedere olmayan, yani  herhangi bir konfederasyon çatsında yaşamayan bir aşirettir.Suriye,Cizre ile Mardin yörelerinde yaşarlar.Berriye (Nusaybin ve Kızıltepe) yöresinin en büyük aşiretidir. Bu aşiretin isminin bu bölge’den geldiği  kabul edilmektedir. Bu aşiretin köklerinin nereden geldiği bilinmemekle beraber Hakkari civarındaki Aşite (Çığ) bölgesi ile bağlarının  olduğu ve Hakkari kökenli olabilecekleri söylenmektedir. Dolayısı ile Hz Halid Bin Velid ile bağlantılarının  olma  ihtimali oldukça yüksektir.  

Seyyid Şeyh Abdullah’ın ikinci oğlu Seyyid Şeyh Halid 1277h.-1861m. yılında Dârâ köyünde doğdu. Babasının medresesinde yetişti. Zamanının mühim bir alimi olup, aynı zamanda büyük bir mürşid idi. Babası tarafından Aşita Aşireti’nin irşad görevi kendisine verilmişti. İlkbahar ve sonbaharda olmak üzere senede iki defa, bu mıntıkayı ziyaret ederek halkı irşad ederdi. Güzel ahlaka ve güzel bir surete sahibti. Son derece mütevazi olup, hoşsohbet bir zattı. Herkesin mevkiine göre muamele etmesini çok iyi biliyordu. Yakınları ile güzel muamele eder, alimlere hürmet gösterip onları yüceltirdi, ihvanlarına hüsni iltifat gösterirdi. Cahilleri kötülüklerden nehyeder, ıslah olmaları için onlara dua ederdi. Amcasının kızı Sekine hanım ile evlendi. Ondan İzzu’d-din adında bir oğlu oldu. 1319h.-1901m. yılında henüz 20 yaşını geçmemiş olan bu oğlu Seyyid İzzu’d-din genç yaşta vefat etti. Tek olan bu oğlunun vefatına çok üzülmüş, fakat Allah’ın takdirine teslim olup, razı olmuştur. 1330h.-1912m. yılında Mardin’de vefat etmiş, Ceddi’nin yanında defnedilmiştir.

Aşita isminin Kürtçede değirmen anlamına gelen “Aş” kelimesinden  türetildiği savulmaktadır. Hewérki ve Dekşuri aşiretleri’de Aşita bölgesinin aşiretleridir.Berriye ve  Suriye’de Bu iki aşirete Aşiti denilmiştir. Heverki ve Dekşuri isimleri Aşita dağıldıktan sonra ortaya çıkmıştır. Bu durumdan Dekşuri ve Hewerki aşiretleri de  Aşita aşiretinin uzantıları olma  ihtimali anlamı çıkıyor. Ancak bu konu tartışmalıdır.

Aşit tarihi yüzyıllarca eskiye dayanan bir yerleşim birimidir. Midyat-Kerboran (Dargeçit) arasında bulunan zaz  Köyü ile Sedef köylerinin kuzeyindeki Dayrkufan  ile Hırmeyse Köyleri arasında kalan Aşita günümüzde harabe şeklindedir. Tarih boyunca Aşitanın defalarca yıkılıp boşaltıldığı rivayet edilmektedir. Bu bölgede Hem Hıristiyan  ve hem de Müslümanların beraber yaşadığı sanılmaktadır. Çünkü halen  her iki dine mensup mezarlıklar karşı karşıda  bulunmaktadır. Rivayete göre Aşitanın son yıkılışı Ali Begé Por zamanında olmuştur. Ali eg’in İsmail e Nasır isminde iki oğlu vardı.

Osmanlı veziri Şevket Paşa Aşit  aşiretinin önemli şahsiyetlerindendir. Bu Paşa döneminde İrandaki Bajara Pasaporta sefer düzenlenmişti. Ancak Bu seferin akibetinin nasıl sonuçlandığı hakkında bilgi bulunmamaktadır.Aşitalıların zaman zaman  Zazlı Süryaniler ile çatışmaları olmuş ve bir çok kere zaz  köyü talan edilmiştir. Zazlılar bu durum karşısında Hasankeyf Emirine giderek şikayette bulunur ve Aşitalı saldırganların cezalandırılması isterler. Bölgede çok ünlü olan Qiçur ve Miçur isminde iki kardeş Aşitanın en önemli kahramanlarıdır ve bölgeyi güvenle korumaktadırlar.  Bir gün Ali Begé Por’un akrabaları olan  Bu iki kardeş Deyrasalib ve Delevri bölgesine ava giderken Hasankeyf Emiri  Aşita’ya saldırarak  burayı yakıp yıkar. Aşita yanarken çıkan dumanları gören Qiçur ve Mıçur Kardeşler ile Ali Bagé Por  Hasankeyf Beg’inin  adamlarına saldırırlar, çok çetin geçen çatışma’da yüzlerce kişi hayatını kaybeder.  Ölenler arasında Qiçur ve Miçur kardeşler ile Ali Begé Por’ da bulunmaktadır.Rivayete göre bu çatışmada , adı ŞEMS olan kırk adet elleri kınalı yeni evli genç’te hayatlarını kaybetmişlerdir.

Aşita’yı yıkıp yakan Hasankeyf Beyinin adının  Hasan Kulab olduğu rvayet  edilmektedir. Bu müthiş çatışmadan sonra Aşita dağılarak bir çok bav’lara bölünür. Halen Deyrkufanda yaşayan Mala Behlika’nın Ali Begé Por’un, Deyrik ve Zaz’da ise  bazı ailelerin Qiçur ve Miçur’un soyundan geldikleri anlatılmaktadır. Hırmeysé’de ikamet eden Mala Xalo Hayına’nın  de Ali Beg’é Por ‘un akrabaları olduğu  ve ona ihanet ettikleri rivayet edilmektedir.Ancak bu söylemi doğrulayarak teyyid  eden  başka bilgi bulunmamaktadır.

Deyrkufan, Barım,Hırmeysé ve Günase’de halen Aşitalılar vardır.Nusaybin ve suriye’deki Kasıka Aşireti ağalarından Mala Ahmed Yusuf Hasan’lerin de Aşiti aşiretinden olduğu  ve sonradan Nusaybin ve Tılmınnar  ve Tıl Yakup köylerine gittikleri  söylenmektedir.

Derleme : Memedé Kazım

www.semskiasireti.com
Kaynak:

               1-Altan Tan (Turabidin Berriyeye)

               2-Mark Sykes
               3-Hamidiler.com

Aşita     23/09/2022 00:50

"Aşita" Süryanice (Oşito) saray, kale veya hasar anlamındadır.

Misafir - Abraham Garis

kor ali beg     13/09/2016 15:01

Selamlar bende bir asitiyim ve yasimin genc olmasina ragmen bu konu benimde kafami cok kurcaladi ve arastirdim su anda almanyadayim benim duyumlarima göre "Kor Ali Beg " aslen iranlidir ve asli abu turab denen bir zada dayanmaktadir iranda hüseyni olarak bilinen kor ali beg asireti aslinda sii dir ve hz hüseynin soyundan gelmektedir ve bunu burda irandan gelen insanlara sordum arastirdim ve bunu onlarda dogruladi ve kor ali beg asiretinin halen iranda yasayan hüseyni asilli sii seyyidler oldugunu vurguladilar....

Misafir - halef

aşiti aşireti     21/10/2014 14:03

ben kızıltepe kanun köyünde yaşiyorum aşiti aşiretindenim eskkiden dedeierimiz aşitiyanın geçmişini daha biraz farklı aniatıriar aşiret devlete hiç boyun eymemiştir

Misafir - mehmet saiıh memiş

yorum     14/09/2014 10:38

yazdığınız bilgiler eksiktir. pasaporta'da geçen hikaye çok eksik Kor ali beg pasaport şehrini fethediyor.pasaport şehrinin kralının xammuşe ismindeki sevgilisini rehin alıp iran şahına delil olarak getiriyor.

Misafir - yunus

yalnış bilgi     28/04/2014 14:01

bu bilgiler tamamen yalnış hasan keyf bırakın aşitayı yakacak ordan geçecek cesareti yoktu hasankey iftiraları ile kor ali beg ile osmanlı arasına nifak sokup savaşa neden oldu

Misafir - osman

     08/01/2014 13:11

aşite böyle anlatılmadı bize çok kısa ve yanlış bilgi veriyorsunuz

Misafir - şahabettin turan