ŞADİLLİ, ŞADULLU, ŞADLİ,ŞAD, AŞİRETİ

 Kökenlerinin, muhammed bin şeddadi (951 yılında kurulan sünni müslüman şeddadi devletinin kurucusu) ve selahaddin eyyübi'nin dedesi sadi bin mervan'a dayandığı iddia edilmektedir, Bu tezi şerefname de desteklemektedir, zira, Serefname’de “Eyyubogullari” ile ilgili kisimda, Revadiler ve Seddadiler adi altinda anilirlar. Seref Han, cedlerinin “Sadi bin Mervan” oldugunu söyledigi Eyyübileri de Sadiler’le iliskilendirmektedir. “Sadi bin Mervan”, Selahaddin Eyyübi’nin dedesidir. 
“Revadiye” asiretinden gelen Eyyübiler’in ilk yurtlari Dvin yakinindaki Revan Ovasi’dir (Sahat Çukuru). 
Kaynaklarda Ravadi (Sadi, Seddadi) ve Eyyübi diye bilinen hanedanliklarin her ikisinin de Rawadi asireti ve hanedanligindan çiktigi kayddedilir. Ravadi ise, Minorsky’nin yazdigina göre, Hadhbani (Hazbani) asiretinin bir kabilesiydi. Iran-Irak sinirindaki Banu Annaz hanedanliginin yükselisi de Minorsky’e göre “Shadhandjan Kürtleri”ne, yani Sadiler’e dayaniyordu (Bkz. V. Minorsky, EI, Annazids). 
Ibnül Ezrak El-Fariki’nin kaleme aldigi Farkin ve Amed Tarihi’ndeki bilgilere göre Sadiler’in Mervaniler’le yakin iliskileri vardi. Mervani Kürtleri’nin yöneticilerinden Said Ebu Nasr bin Mervan (1010/1011-1062), Yukari Ermenistan ve Arran’in (Aras-Kur arasi) Sadi emiri “Manuçer-oglu Fadlun”un kiziyla evliydi. Selçuklular kendi topraklarina yaklastiginda Mervani Emiri Nasiruddevle’nin Isfahan’daki Selçuk sultanina yolladigi heyette Seddadi (Sadi) evinden olduklarini sandigim Farkinli Ebu’l Heyca Er-Revadi ile Emir Davud bin Eskeri El-Qertiqi (El Kartiki) de varlardi (1085). Revadi ve Qertiki (Kartiki) gibi nisbeler Sadilerle iliskili görünürler.

Kürtçe ,-Azerice ,Farsça,Dersimce konusma dileri vardir
Sahdililer Anadoluya gelen en büyük gurubu Bingöl iline bagli Kigi ilçesine Giri Gakvin eteklerine kaymis ve bu yerde yerlesmeye çalismislar bu kezde o bölgeye o tarihte hakim Ermeni saldirisina ugramis ve asiret reisleri Bagin Kalesinde zindana atilmislardir .Ancak o tarihlerde o bölgeye yakin ve bugünde Elazig ili Karakoçan ilçesinebagli [Delikan] köyünü kuran ve yerlesen Seyit Nuri Cemalettin [Halk arasinda Cemal Abdal]olarak bilinenzat tarafindan kurtarilir Sahdililer Cemal Abdala ikrar verip talibi olmuslardir.
Sahsadililarla ilgili bilgilerde bunlarin Anadoludaki en büyük asiret boylarin olduklari ve Türkiyenin pek çok iline dagilmislar.

ANADOLUDA SADILI ASIRETI TARIHÇESI.

Artik Kigi bölgesine yerlesmesinde engel kalmayan Sahdililer bu bölgede bir çok yerlesim birimi kurup buraya yerlesmisler ,bu yerlesim birimlerinden biride Bilican Köyüdür daha sonralari bu yöreden ayrilip baska yörelere giden halkada Bilican`lilar denilmistir temelde bu insanlar birbirine bagli Sahdili Asireti kolundandirlar.Sahdililrin Seyit Nuri Cemalettine ikrar vermeleri de kendilerini mucizati ike Bagin zindanlarindan kurtarmalari nedeniyledir o tarihten bu yana Sahdililer Cemalabdala biat edip talip olmuslardir.
Bu bilgiler tamamen Seyit Cemal {Cemal Abdal`in} seceresine dayalidir, söz konusu secere Cemal Abdal `in türbesinin ve ocak evinin bulundugu Delikanda köyündedir bu secere Selçuklu Imparatoru Alaatin Keykubat tarafindan da turasi ile mühürlenerek onaylanmistir.
Bilicanlilar daha sonralari çesitli nedenlerle bir kisim halk Bilican köyünden göç ederek baska bölgelere gidip yerlesmislerdir Karayaprak köyüde bunun bir örnegidir.
Anadolu Alevi ocaklarinin Horasan’dan gelis yollarinin Sürmeli Çukur-Aras boylari oldugu kesinlesir.
Bu su demektir ki Malazgirit’ten önce Sadililar Anadolu’ya gelmislerdir.Sadili köylerinin bugün Anadolu’da olanlari asagi yukari sunlardir:
Tunceli-Malazgirt’te Muhundu,Canik,Kirzi,Dirban,Hivedan,Isnis köyleri,
Erzincan-Iliç’ta Kirzi köyü Tercan’da Kesan komu,Sivas-Kangal’da Yellice köyü,Varto bölgesinde Sahdeli adiyla taninan bir asiretin Sadili
kökeninden oldugu ve Alevi inancinda bulundugu bölge tarihinde anlatilmaktadir.
Elazig,Tunceli,Bingöl ve Diyarbakir bölgelerinde ise Kubathan,Okçiyan ,Kimsoran,Cunan,Zimtek oymaklari ve dogrudan dogruya Sadili adini tasiyan bir oymak vardir.Bu son oymak Kigi’ya bagli Yaziciogullarinin korumasinda 60 köylük bir yerlesim durumundadir.
Azerbaycan Sadililarinin bir kesimi daha sonralari Irak bölgesine gitmisler ve oralarda yerlesmislerdir.
Irak Selçuklularinin ünlü atabeki Selahaddin Eyubi de bu soydandir 

(Kaynak;Kısmen Dırban-kızılkale com)

Bazı kaynaklar is safevi devletinin kurucuları arasında yer alan 12 boydan biri olduğunu anlatmaktadır, Aşiretin adi hakkinda ilk akla gelen olasilik, Şad (Dicle) irmagidir. Ancak, Şadı adindan da türenmis olabilir. Şadıllı on altinci yüzyilda Kigi'da ve Cemizkezek'te adi gecen bir Aşirettir. Aşiret daha sonraki yüzyillarda Dersim ve Sivas yörelerine dagilmis. Şadlular (Şadıllı'lar) Horasan ostaninin iki büyük Aşiret konfederasyonundan biridir. 1974'teki nüfüsü 18.000 olan Şadlu, Bocnurd (Boynurd / Bezneverd) yöresindeki 450 köye dagilmis durumdadir. Bu Şadillilarin büyük bir bölümünün Caferi mezhebinden oldugu söylenmektedir. Oysa bunlar on altinci yüzyilda kuzey sinirlarini Özbek ve Afgan saldirilarindan korumak amaciyla Safevi Şahlarindan getirilmisti. Safevi döneminin sonuna dogru Şadıllı (Şadlu) olan Doli Han, simdilerde Iran Horasan'in önemli bir kenti olan Bocnurdu'i (Boynurd / Bezneverd) kurmustur. Şadıllılar (Şadlu) tarihte bir dönem boyunca Karakoyunlu, daha sonra da Akkoyunlu konfederasyonu içinde yeralmislardir. Akkoyunlu hanedanlığı yıkılınca Safevilerle ittifak içinde görünürler. Şadıllı Aşireti Safevi Devletini kuran 12 büyük Aşiretten birisidir.

bünyesinde alevi (erzincan, sivas, dersim) , şafii (urfa, ağrı) , hanefi (elazığ-karakoçan) , caferi (iran-horasan), yezidi (ermenistan) inançlarına bağlı üyeler bulunduran kürt aşiretidir. kökleri muhammed bin şeddadi (951 yılında kurulan sünni müslüman şeddadi devletinin kurucusu) ve selahaddin eyyübi'nin dedesi sadi bin mervan'a dayanır. bu isimlerin divin'e (şeddadilerin kurulduğu bugünün ermenistan topraklarında yer alan, selahaddin eyyübi'nin aile köklerinin bulunduğu kent) ırak-iran sınırı bölgesindeki kirmanşah'tan geldiği biliniyor. şeddadiler selçuklularla birlikte bizans'a karşı savaşmıştır. selçuklular ani kentini bizans'tan alarak şeddadilere armağan etmiştir. kenttin asıl yerlisi olan pakraduniler ravadilerin (şeddadilerin ataları) kız alıp verdiği bir ermeni (bazı tarihçilere göre kökler yahudi olan) hanedanıdır. kurulduktan 124 yıl sonra alp arslan tarafından yıkılan şeddadiler ani'deki emirliklerine 1199 tarihine kadar devam etmişlerdir. bu aşiretin ataları tarih boyunca ermenilerle, araplarla, türkmenlerle ve diğer ırklarla karışmıştır. arap gezgini mukaddesi 982 yılında duvin'de hristiyanların çogunlukta olduğunu fakat kentin şeddadi kürtlerinin elinde olduğunu yazmıştır. 

Şeddadilerin kökeni hazbanilere (güney azerbaycan-uşnu'dan göç ederek divin'e ve çevresine yerleşiyorlar) ve annaziler'e dayanır. annaziler abul-fath mohammad bin annaz tarafından kurulmuştur. fakat yaşadığı politik ayrışmadan sonra bölge el değiştirmiştir. 

Mehrdad r. izady'e göre hazbaniler milattan önce 3. yüzyılda güney zagros dağları bölgesine gelerek buranı adiabene adıyla anılmasına da neden olmuşlardır. sonra bu bölgeye hakim olmuş ve erbil'i başkent olarak seçmişlerdir. bölgede sasaniler'in etkisi milattan sonra 3. yüzyılda etkili olmuş ama hazbaniler eyyübiler'le birlikte tarih sahnesinde tekrar parlamıştır.

(Kaynak;sadilli com)

UYARI: SİTEMİZİN TÜM HAKLARI SAKLI OLUP, İNTERNET ÜZERİNDEN YAYIN YAPMAKTADIR.
İZİNSİZ VE KAYNAK GÖSTERİLMEDEN KULLANILAMAZ.  

Yorumlar