![]()
Tarih Dede
tarihdede@semskiasireti.com
ŞEMSKANLILAR İLE BRUKANLILARIN TARİHİ SERÜVENLERİ ARASINDAKİ İLGİNÇ BENZERLİKLER
24/02/2012
..
Sözlü olarak günümüze kadar anlatıla gelmiş olan Şemskanlıların tarihi serüvenindeki en önemli bölümlerinden biri, özellikle Ağrı yöresi Şemskanlıların 1600 ‘lü yıllarda Cizre’den (Botan) Doğubeyazıt’ a olaylı bir şekilde göç etmeleridir. Daha önce sitemizde yayınladığımız “Botan’dan kaçış” başlıklı yazıda büyüklerin anlatımını orijinal şekilde yazmıştık. Kısaca hatırlayacak olursak; Botan Miri aynı zamanda akrabası olan Şemskanlıların Ağrı kolunun dedesi Hacı Mele Şemseddinin kız kardeşi Adule Hanımı istemiş ancak Adulenin rıza göstermemesi üzerine kardeşleri’de vermek istememiş ve aralarında çıkan kavga nedeni ile Mele şemseddin ile Bu gün Hemoyi, Zetoyi, Nezoyi, Redoyi, Qaski ve Sevoyilerin dedeleri olan diğer kardeşleri ile beraber Botan Mir’inin başını kesmek suretiyle öldürmeleri üzerine göç serüvenleri başlamış ve Doğubeyazıt tarafına göç etmeleri sonuçlanmıştır. Bazı kaynak kişiler botan’dan bazıları’da Diyarbakır Silvan ve Karacadağ’dan geldiklerini rivayet ederler. Brukanlıların ise Diyarbakır karacadağ’dan dedeleri Şemseddin Ağa (Şemdin Bey) zamanında kaçarak Kafkasya, İran ve Osmanlı toprakları üçgenine özellikle Iğdır Van ve Muradiye cıvarına yerleşmeleri , hem Şemskanlılar ile hemen hemen aynı zamanda (1600 yılında) hem de kaçış nedenlerinin aynı olması çok ilginçtir. Tıpkı yukarıda anlattığımı olayın bir benzerinide Brukanlılar şöyle yaşamışlardır. Yine eldeki bilgilerin resmi bir kaynağı olmamakla beraber, kuşaktan kuşağa anlatılana göre; Brukanlılar 1600 yılında Diyarbakır’ın Karacadağ bölgesinde göçebe olarak yaşarlarken, obaya bir Osmanlı müfrezesi gelir ve Brukanlıların aşiret Reisi Şemseddin Ağa (Halk arasında Şemdin olarak bilinir) Hizmetkarlara emreder derhal koçlar kesilir, pilavlar pişirilir yemekler hazırlanır ve ikramda bulunurlar.Yemek esnasında müfreze kolunun genç subaylarından biri Şemdin Beyin güzel kızını görünce çok beğenir ve istemeye karar verir, birazda üniformanın verdiği bir cesaretle fütursuz hareketlerde bulunur ve ne şekilde olursa olsun ben bu kızı alacağım diyerek obayı terk eder, subayın bu hareketleri Şemdin ağa ve çevresindekiler tarafından hoş karşılanmaz. Kızı vermemeye karar verirler, ancak kızı vermemekle Osmanlıyı karşılarına almak zorunda kalırlar. Müfreze bir müddet sonra obaya gelir ve kızı isterler, Şemdin ağa kızı vermeyince aralarında şiddetli çarpışmalar çıkar ve bir çok asker bu çatışmada ölür. Bu durumda işlerinin kolay olmayacağını anlayan şemdin ağa aşiretini alarak Silvan üzerinden Cebel dağlarını aşarak Muş ovası ve Hınıstan geçerek Ağrı dağı eteklerindeki Tuji Yaylasına oradan da Aras nehri kıyısında Iğdır’a yakın bir yere yerleşirler. Tıpkı Şemskanlılar gibi burada da göç edecekleri yönün tespitinde kendi aralarında anlaşmazlığa düşerler bir kısmı Kafkasya ya Erivana, Tezekend’e bir kısmı da İran ‘ın Hoy ve Maku bölgelerine göç ederler. Şemskanlılar'ın Hamza Begi koluna bağlı bir guruba Gawestiyayi derler. Bunlar zamanında Siirt ve Batman tarafından van istikametine giderken Hizan taraflarında Öküzleri yorulduğu gerekçesi ile yola devam etmez ve orada kalırlar. Diğer akrabaları neden gelmediklerini sorduklarında öküzlerimiz yoruldu ondan gelemedik demişler. Bu nedenle Kürtçe'de öküzleri yoruldu anlamına gelen "Gawestiyayi" diyorlar. Daha sonraki zamanlarda ise Van, Siirt ve Batman civarına göç edenleride vardır. Yola devam edenlere de Gaçelengi diyorlar. Aynı duruma benzer bir olayda Brukanlıların başından geçer. Şöyleki; Brukilerin tarihi 1609 yılından itibaren Karacadağ yani bugünkü adıyla Diyarbakır bölgesinden başlar. Brukiler, Karacadağ bölgesinden ayrılınca yolculuğa devam edemeyenler akrabalarından ayrıldıklarından kendilerine Gavestiyan Brukileri (Yani öküzleri yorulan Brukiler) devam edenlere de (Gaguran) yani yola devam edenler denir. Şemskanlıların bir kolu’da Erivana göç etmiş ve Brukanlılar gibi 1918 ile 1920 tarihleri arasında tekrar Van, Muradiye, ve Tendürek Dağları eteklerine göç etmişlerdir. Brukanlıların bu serüveni Rahmetli Kinyas Kartalı’ın anılarında mevcuttur. Şimdi bu benzerlikleri anlatırken şunu düşündüm acaba bu benzer hikayenin kahramanları kim? Şemskanlılar mı yoksa Brukanlılar mı ? Aslında hikaye’yi kim sahiplenirse sahiplensin önemli değil ama şu bir gerçek ki çok meşakkatli ve zahmetli bir serüven yaşamışlardır. |
Yorumlar |
Henüz yorum yapılmamış. İlk yorumu yapmak için tıklayın |
Yazarın diğer yazıları |
İRAN KÜRDİSTANINDAKİ CELALİLERİN YÜREK BURKAN DRAMI - 25/11/2013 |
tarihin sayfalarına geçen kara lekelerden biri olan Celalilerin bu dramının etkilerini hala gideremeyen aileler vardır. Ancak Selahaddin-i Eyyubinin süvari birliklerini oluşturan tarihin bu kahraman aşireti inanç ve azimleri sayesinde bu yaraların |
Nakşibendi Tarikatını Anadolu'ya getiren Ünlü Kürt Düşünürü Mevlana Halid-i Kürdi - 14/05/2013 |
Nakşibendi Tarikatını Anadolu'ya getiren Ünlü Kürt Düşünür Mevlana Halid-i Kürdi |
MERVANİ KÜRT DEVLETİNİN İLK KURUCUSU EBU ABDULLAH EL SÜLEYMAN BİN DOSTIK’IN TRAJİK HAYATI - 30/01/2013 |
MERVANİ KÜRT DEVLETİNİN İLK KURUCUSU EBU ABDULLAH EL SÜLEYMAN BİN DOSTIK’IN TRAJİK HAYATI |
LOZAN ATLAŞMASININ KÜRTLERE KAYBETTİRDİKLERİ VE GÜNÜMÜZE YANSIYAN SANCILARI - 03/12/2012 |
LOZAN ATLAŞMASININ KÜRTLERE KAYBETTİRDİKLERİ VE GÜNÜMÜZE YANSIYAN SANCILARI |
ÇALDIRAN SAVAŞINA FİİLEN KATILMIŞ BAĞIMSIZ KÜRT BEYLİK - AŞİRETLERİ VE AKİBETLERİ - 13/09/2012 |
ÇALDIRAN SAVAŞINA FİİLEN KATILMIŞ BAĞIMSIZ KÜRT BEYLİK VE AŞİRETLERİ |
FATİH SULTAN MEHMET'İN HOCASI MELA ŞEMSEDDİN (ŞEHRESORLU ÜNLÜ KÜRT MOLA GORANİ) HAKKINDA - 27/03/2012 |
FATİH SULTAN MEHMETDİN HOCASI MELA ŞEMSEDİN (şEHRESORLU ÜNLÜ KÜRT MOLA GORANİ) |
OSMANLI DÖNEMİNDE DEVLETE HİZMET EDEN ÜNLÜ KÜRT DİPLOMAT , VALİ VE BÜYÜK ŞAHSİYETLER - 18/01/2012 |
OSMANLI DÖNEMİNDE DEVLETE HİZMET EDEN ÜNLÜ KÜRT DİPLOMAT , VALİ VE BÜYÜK ŞAHSİYETLER |
TANIKLARIN ANLATIMIYLA ZİLAN DERESİ KATLİAMI - 22/11/2011 |
TANIKLARIN ANLATIMIYLA ZİLAN DERESİ KATLİAMI |
1.DÜNYA SAVAŞININ ARDINDAN YABANCI GÖZÜ İLE TÜRKLERİN KÜRTLERE BAKIŞ POLİTİKALARI - 02/11/2011 |
1.DÜNYA SAVAŞININ ARDINDAN YABANCI GÖZÜ İLE TÜRKLERİN KÜRTLERE BAKIŞ POLİTİKALARI |
![]() |