Evlilik insan topluluklar içindeki en  önemli ve kutsal müesseselerden biridir. Evlilik tipleri toplumların dini, soysal ve  kültürel yapıları ile ilgili olduğu kadar ekonomik yapıları ile de alakalıdır.

Kürtlerde de diğer topluluklar gibi evlilik tipleri  tek eşlilik ve çok eşlilik temeline bağlıdır. Gayri meşru veya metres hayatından ziyade dini nikah  esasına  dayanır. Yani metres hayatını değil de imam nikahı ile çok eşliliği tercih ederler.

Tek Eşli Evlilik Kürtlerde en yaygın evlenme tipidir. Koca ve kadının teşkil ettiği bu evlilik türü, dini nikahın yanı sıra çoğunlukla resmi nikah üzerine kuruludur.

Erkek bazen istediği halde karısının üstüne kuma (ikinci kadın)getirememektedir. Bunun en,bariz nedeni kocanın geçimsizlikten korkması, başlık parası bulamaması, kalacak konutunun yetersiz,olması, ilk karısının ailesi tarafından tecrit edilmesi, ilk eşinin çocukları tarafından hoş karşılanmaması  veya  eşi ile çok mutlu olması gösterilebilir.

Çok Eşli Evlilikte ise birden çok kadınla evlilik yapan kişiler de vardır. Bu tip evlilikler eskiye nazaran günümüzde daha azdır. 

İslami esaslara göre, Çok eşlilik teorik olarak ya karının veya kocanın birden fazla olması ile gerçekleşir. Ancak bir ailede karının tek, kocanın birden fazla olması uygulaması tarih boyunca çok nadir olmuş ve ilâhî dinlerin hiçbirinde meşru görülmemiştir. Kocanın tek, karılarının birden fazla olması ise hem tarihte daha çok görülmüş geldiği coğrafyada sınırsız olarak çok karılı aileler vardı hem de dinler tarafından, bazı kayıtlar ve sınırlarla onaylanmıştır. 
Kur'ân-ı Kerim'in, birden fazla kadınla evlenmenin meşruiyetine, doğrudan buna yönelik bir ifade ile değil, bir başka münasebetle (yetimlerin hakkını korumaktan söz ederken) temas etmiş olması düşündürücüdür. Şöyle buyruluyor: "Yetimlere mallarını verin, temizi pis olanla değişmeyin, onların mallarını kendi mallarınıza katarak yemeyin; çünkü bu büyük bir günahtır. Yetimlerin hakkına riayet edememekten korkarsanız (bunların yakasını bırakın ) beğendiğiniz kadınlardan ikişer, üçer, dörder nikâhlayın; haksızlık etmekten korkarsanız bir tane kadın veya mülkiyetinizde bulunan cariye (ile yetinin); bu, adaletten ayrılmamanız için en uygun olanıdır (Nisâ: 4/2-3). 

Kanuni olarak ise  kişi ancak bir kadınla evli olabileceğinden diğer kadınlarla imam nikahı yaparak evlenebilmektedir. Böylece evliliği, içinde yaşadığı toplum ve aşiret tarafından onaylanmaktadır.

Aşirette en yaygın çok kadınlı evlilik 2 veya 3 kadınlı evliliklerdir. Ancak çevrede 9 karısı olan kişilere de rastlanıyor. Çok evliliği teşvik eden iki belirgin neden vardır:

1. Zenginlik, 2. Kısırlık. Zengin kişiler ev işlerinin çokluğunu ve yoğunluğunu gerekçe gösterip evlenebilmektedirler. Başlık parası da bu kişilerce önemli olmadığından, çok kadınlı evlilik zenginler arasında diğer aşiret halkına nazaran daha çok görülmektedir. Çok kadınlı evliliğin diğer bir nedeni de kadının kısır olmasıdır. Bu gerekçe yeniden evlenmek için yeterli ve gerekli bir sebeptir. Bu nedenle çevre, aile, aşiret hatta yeniden evlenecek kişinin karısı bile bu evliliği benimseyip kabul etmektedir. Aşiret içinde evlat edinme diye bir şey yoktur. Çünkü bu ilişkide önemli olan çocuğun babanın kanından olması ve zürriyetini sürdürmesidir. Bu ikinci şık ayrıca çocuğun erkek olmasını zorunlu kılar. Bu nedenle yalnız kız çocuğu doğuran annenin üzerine tekrar evlenmek de yaygındır. Koca, erkek çocuk sahibi oluncaya kadar diğer birçok çarenin yanı sıra bu çareyi de dener ve erkek çocuğa kavuşuncaya kadar bunu sürdürür. Üstüne kuma (veya kumalar) gelen kadınlar da buna itiraz etmeyerek sabır ve sebatla katlanırlar. Bu durum, aşiret içinde erkek çocuğun önemini göstermesi bakımından dikkate değerdir.

Herkese  mutlu ve tek eşli bir hayat temennisi ile.... 

  

Solin Esen Ç.

 

Kaynakça:

1.Prf.Ahmet Özer (Aşiret Düzeni) 

2.Prf.Hayrettin Karaman (İslamda Evlilik)

3.İslam Ansiklopedisi 

UYARI: Bu sitedeki bütün materyallerin her hakkı saklıdır. İzin alınmadan ve kaynak gösterilmeden alıntı yapılamaz ve kopyalamak suretiyle elektronik ortamda kullanılamaz ve kitaplaştırılamaz.

Not:Bu sayfalarda yayınlanan okur yorumları okuyucuların kendilerine ait görüşlerdir. Yazılan yorumlardan www.semskiasireti.com hiçbir şekilde sorumlu tutulamaz...