![]()
MEMEDÊ KAZIM
semskiasireti@gmail.com
2.Adulhamit'in Aşiret Mekteplerini Kurma Amacı ve Bu Okuldan Yetişen Ünlü Kürtler
04/02/2013
..
Kürtlere yönelik ılımlı politika ve uygulamaları
nedeniyle halk arasında “Bave Kurdan”
olarak tanınan Sultan 2 Abdulhamit Aşiretlerin yoğun ve hakim olduğu bölgeleri muhafaza etmek
için, bunların reislerinin ve ağalarının çocuklarını, Osmanlı kültürüyle
yetiştirerek devlete ve saltanata bağlamak amacıyla Hicaz ve Yemende
Valiliklerde bulunmuş olan Osman Nuri Paşanın fikirleri doğrultusunda .21 Eylül 1892
yılında Aşiret Mektebini kurdurarak,,
Kabataş'ta Ömer Avni Efendi Mahallesi Taşmerdiven sokakta 1892'de eğitime
başlattı. Önceleri 5 yıllık bir program ile
eğitime başladı.Ancak bu süre daha sonra 4 yıla indirildi. Abdulhamit’n bu okulu açmasındaki amaçlarından biride Batı
Emperyalizminin Parçalanma eşiğindeki Osmanlıyı doğudan yıpratmak için Kürt ve
Arap aşiretlerini kullanma politikalarının önüne geçmekti.Bu vesile ile Osmanlı Devleti'nin esas gayesi olan İslamî
hassasiyetleri esas tutulmak şartıyla mektep kısa zamanda hilâfete layık
neticeleri almayı amaçlıyordu. Aşiret Mektebi'nin ders programı 'talebenin
hilafet-i İslâmiye ve saltanat-ı Osmaniye'ye olan hürmet ve muhabbetlerini
artıracak muhtevada' olacaktı. Kısaca okul, Osmanlı saltanatına bağlılığı
artırmayı hedeflemişti. Osman Nuri paşa’ya
göre ise . aşiret reisi ve şeyhlerin çocukları, babalarından sonra şeyh veya
aşiret ağası olmak yerine devlet memuru olup önemli makamlara
ulaşacaklardı.Dolayısı ile Osmanlı devletinin buralardaki hâkimiyet ve tesiri daha
da artacaktı. Yabancıların The Tribe Schools,Halk arasında Aşiret mektebi ve
Osmanlı Kayıtlarında ise Mekteb-i
Aşireti Humayun olarak adlandırdığı bu mektepte
yaşları 14 ile 16 arasında olan ve özellikle farklı aşiret sahipleri
arasında nüfuz sahibi olan ailelerin
Sıhhatli ve zihnen kabiliyetli olan çocukları seçilmişti 21 Eylül 1892 tarihinde açılan okulda öğrenciler iki yönlü eğitime
tabi tutuluyorlardı. Kuranı Kerim, Fıkıh, İlmihal gibi din bilgileriyle beraber
Fransızca, Türkçe, Coğrafya, Tarih, Edebiyat ve askeri dersler de okutuluyordu. Uygulamaya göre talebeler yatılı okuyacak, aynı tarz ve şekilde elbise
giyecekti. Okul yönetmeliği ve güvenliği Harbiye veya Mülkiye mekteplerine
benzer şekilde olmalıydı. Ders yılı sonunda talebelerden isteyenler,
memleketlerine gönderilecekti. Böylece onların İstanbul'da padişahtan
gördükleri ihsanları anlatması ve mektepte kazandıkları terbiyenin aşiret ve
kabileler arasında yayılması sağlanacaktı. Ancak bu uygulama beraberinde bazı
sorunlarda getiriyordu. Örneğin . Aşiret Mektebi'nde henüz ilkokul seviyesinde olan ve hiçbir
bilgi almamış çocuklar için uygulanan program ağırdı. Uygulamada görülen bu
aksaklık yeni şubelerin açılmasını engelledi. Suriye'de bir şube açılmıştı.
Ancak daha sonra Aşiret Mektebi açmak isteyen Bağdad Valiliği'ne 'ilkokul
tahsili verilmeden, bu tür mekteplerin fayda sağlamadığı, aşiretler için seyyar
mekteplerin kurulacağı' cevabı verildi. Aşiret Mektebi programı yeniden
düzenlenerek Mekteb-i Harbiye ve Mekteb-i Mülkiye için hazırlık okulu hâline
getirildi. Kayıt şartları konusunda oldukça sıkı
davranılmış, sonradan kayıt şartını taşımadığı -özellikle göçebe aşiretlerden
olmadıkları- anlaşılan talebeler okuldan atılmıştı. Ayrıca bunların masrafları
talebe seçmekle görevli memurlardan tahsil edilmişti. Sınıfını geçemeyenlerin
kayıtları siliniyordu. Talebelere ait masraflar mal sandıklarınca karşılanacak,
kendilerine ayrıca maaş tahsis edilecekti. Mülkiye ve Harbiye'den mezun olanlar
ayrıca padişahın ihsanlarına nail olmaktaydı. 1897 yılı mezunlarından 45
talebeye onar lira ihsan edilmişti. BU OKULDA OKUYAN BAZI ÜNLÜ AİLE ÇOCUKLARI Okula sadece konar-göçer aşiretlerden talebe
alınacaktı ve şeyhlerin çocukları öncelikli kayıt hakkına sahipti. Çok sayıda
şeyhin çocuğu İstanbul'a getirildi. Birkaç örnek vermek gerekirse; Nablus'dan
Şeyh Rıza'nın oğlu Süleyman Efendi, Urban-ı seyyare meşayihi evladından Sa'd b.
Hacı Hüseyin, Ebu Mehmed Aşireti Şeyhi Arabi Paşa'nın oğlu Mehmed İzzet, Beni
Akabe Şeyhi Mehmed el-Akabi'nin oğlu İbrahim, Beşatveh Arabları Şeyhi Süleyman
el-Bekar'ın oğlu Mecli, Karapapak reislerinden Şehabeddin Efendi, Duleym
Aşiretlerinden Mehamde Aşireti Reisi Abbasu'l-Avde'nin oğlu Hudayr, Haydaran
Aşireti reislerinden Hüseyin Paşa'nın oğlu Salih, Dürzi Şeyhlerinden Halil
Givan , Şeyh Halil el-Halebi Efendilerin oğulları .Sipkanlı Halis
Bey,Cibranlı Miralay Halit Bey,Ağrılı Şemskanlı Mehmet Bey, Şemskanlı Arif(Yüzbaşı)
ve kardeşi Ali bey ve Şemskanlı Vanlı Abdullah oğlu İzzet Efendi’dir. İzzet
Efendi 11.Kolorduya bağlı Süvari sınıfından Kıdemli Yüzbaşı idi 11 Aralık 1912
yılında Kafkas cephesinde şehit düşmüştür. Aşiret Mektebi kısa sürede bir külliye hâlini aldı. Çevre
binalar istimlâk edilmiş, camisi, hastanesi, çamaşırhanesi, dikimhanesi olan
büyük bir teşkilât kuruldu. Talebelerin çamaşırları Darü'l-aceze'ye kurulan çamaşır
makinesinde yıkanıyordu. Elbiseleri Sultan Ahmed İnas Rüşdiyesi'nde
diktiriliyordu. Kendilerine iki yılda bir kat cumalık elbise verilecekti. Her
talebe isterse iki yılda bir memleketine gitme hakkına sahipti. İki yıl içinde
geri dönmeyenlerin kaydı silindiği gibi masrafları geri alınırdı. Yol
harcırahları mektebin yemek tahsisatından artırılan paradan karşılanıyordu.. Talebeler izinli olarak memleketlerine gittiklerinde isyan
hâlinde bulunan aşiret reislerini ziyaret etmekteydiler. Bu durum hükümetin
dikkatinden kaçmamıştı. Son sınıf talebesi San'alı Yahya b. Ahmed, yerli
isyancılardan İbn-i Hamidüddin'in yanına gittiği için tutuklandı. Kendi
bölgelerinde isyan hâlinde bulunan reislerle mektuplaşmak isteyen talebeler de
vardı. Fakat ne yazık ki okul da ders veren
ve günümüzdeki ulusalcı
zihniyetle aynı fikirleri taşıyan
ittihat ve Teraki mensubu
eğitmenlerin Kendi ulusal milliyetlerini ön plana
çıkarıp aşiret mektebinde
okuyan talebeleri aşağılamaları ve hatta
yazı tahtasına bunlar aşiret çocukları değil
“haşaret çocuklarıdır “ gibi aşağılayıcı
tutumlar sergilemeleri nedeniyle,bu
durum zamanla Arap, Arnavut ve Kürt
milliyetçiliğinin yayılmasına vesile oldu. Tıpkı günümüzdeki gibi öğrenci olaylarını aratmayacak şekilde .
Talebeler fırsat bulduklarında toplu kavgalara karışıyorlardı. Sonuç olarak İttihatçılar ile batıdan gelen ırkçı fikirlere karşı henüz bir çözüm
üretememiş olmasının da okulun kapatılmasını gerektiren nedenlerin üzerindeki tesirini her kes
biliyor.Bu inkâr edilemez. Sultan 2 Abdulhamit çok istemesine rağmen, modern
okullardaki ayrılıkçı fikirlerin önüne geçemedi. Dolayısı ile Ulusalcı ve ayrılıkçı zihniyetlerin bu günkü
çıkmazın sorumluları olduğu hususunda hemen hemen herkes hemfikirdir.
www.semskiasireti.com AŞİRET MEKTEBİNE İLİŞKİN FOTOĞRAFLAR
| |||||||||
Yorumlar | |||||||||
Henüz yorum yapılmamış. İlk yorumu yapmak için tıklayın | |||||||||
Yazarın diğer yazıları | |||||||||
Darbeler ve Halkın İradesi - 19/07/2016 | |||||||||
Darbeleri tarihe gömelim | |||||||||
DIMDIM KALESİNİN SAVUNMASINDA MUHTEŞEM BİR KAHRAMAN:EMİRHAN BRADOST - 20/11/2014 | |||||||||
Kürtler bir yıl bu kaleyi savundular. Sonunda savunmadan vazgeçip kaleden dışarı çıktılar. Kaleyi kuşatmaya alan orduyla şiddetli bir çatışmaya girip, sonuna kadar savaştılar | |||||||||
Kürtler ile Diğer Müslümanlara yapılan Ermeni Katliamlarında Emperyalistlerin Rolü - 15/03/2014 | |||||||||
Müslüman halkın evlerini ateşe verme, mallarını gasp etme, yağmalama, cami, medrese, tekke ve mektepleri yakma şeklinde gerçekleşen olaylarda,Rusların Ermenilere yardımı yanında Müslüman halkın kafalarını kılıç ile kesme, kızların namuslarını talan | |||||||||
Dünyanın kaderini değiştiren Derin Yahudi gücü: Rothschild ailesi ve İsrail - 21/07/2013 | |||||||||
Dünyanın kaderini değiştiren Derin Yahudi gücü:Rothschild ailesi ve İsrail | |||||||||
Zerife Xatun Olayı ve Mala Kok Ağa ile Müslüman Kürtlerin Kanlı çatışmaları - 09/04/2013 | |||||||||
Bu kültür içinde günümüzde hala anlatılan Çoban Ağa hikayesi Mala Kok Axa ve Zerife Xatun meselesi oldukça ilginç olaylar içermekteydi. | |||||||||
AĞRI İSYANINDA ALİCAN İLE SEYİTXANÊ KERR'İN ÇABALARI VE AKİBETLERİ - 02/01/2013 | |||||||||
AĞRI İSYANINDA ALİCAN İLE SEYİTXANÊ KERR'İN ÇABALARI VE AKİBETLERİ | |||||||||
MODERN ASİMİLASYON VE ELDEN GİDEN KÜRT GENÇLİĞİ - 04/11/2012 | |||||||||
MODERN ASİMİLASYON VE ELDEN GİDEN KÜRT GENÇLİĞİ | |||||||||
STALİN’İN SÜRGÜNE GÖNDERDİĞİ KÜRTLERİN ACILARI VE YOLDA ÖLEN 50.000 KÜRDÜN TRAJİK HİKAYESİ - 29/09/2012 | |||||||||
1936-1946 YILLARINDA STALİN’İN SÜRGÜNE GÖNDERDİĞİ YÜZ BİNLERCE KÜRDÜN ACILARI VE HAYATINI KAYB EDEN 50.000 KİŞİNİN TRAJİK HİKAYESİ | |||||||||
VAN’IN YETİŞTİĞİ BÜYÜK DEĞERLER:KURDİ MUHAMMED AĞA EL –VANLI VE YÜZBAŞI HACO BEY - 12/05/2012 | |||||||||
VAN’IN YETİŞTİĞİ BÜYÜK DEĞERLER:KURDİ MUHAMMED AĞA EL –VANLI VE YÜZBAŞI HACO BEY | |||||||||
![]() | |||||||||