• Anasayfa
  • Favorilere Ekle
  • Site Haritası
  • https://www.facebook.com/semskiasireti
  • https://www.twitter.com/semski_asireti

SONSUZA KADAR BARIŞ, BİRLİK VE KARDEŞLİK İÇİN EL ELE

Üyelik Girişi
Ziyaret Bilgileri
Aktif Ziyaretçi4
Bugün Toplam360
Toplam Ziyaret16003797
ŞEMS KİMDİR
ŞEMSKANLILARIN TARİHİ
BÜYÜKLERİMİZ
DRAMATİK HAYATLAR
SİTEMİZİ BEĞENİN
Saat
Title of the document

1
Alaattin ELEGEZ
alaaddin@semskiasireti.com
SEYİT RIZA VE DERSİM İSYANININ SEBEPLERİ
21/11/2011

Dersimin önemli aşiretlerinden birinin önderi durumundaki Seyyid İbrahim'in oğlu olan Seyyid Rıza’nın 1862 yılında dünyaya geldiği varsayılmaktadır. Bu tarih 18 Kasım 1937 yılındaki  idamı esnasında kendi ağzıyla ben 75 yaşında Dersimli Rızayım  sözünden yola çıkılarak tespit edilmiştir.

Mensubu olduğu aşireti ve Kısmen Dersim halkı  halkı üzerinde bir "yol gösterici" olarak büyük nüfuz sahibi olan Seyyid Rıza  Mehmet Ali Efendi adlı bir ulemadan dersler alarak büyüdü. Babasının ölümünden sonra ailenin dördüncü ve en küçük oğlu sıfatıyla  babasının vasiyetine uygun olarak liderliği devralmıştır.

Seyyid Rıza isyanı  Hükümetin dersim halkına verdiği sözleri tutmaması,ve halka karşı baskıcı bir politika uygulaması ile patlak vermiştir. Devlet Dersim ilişkileri  Devletin 1928,1929 ve  1931  yıllarında başlatmış olduğu baskılarla zirve yaptı. . Bu durum karşısında Seyyid rıza Dersime inerek halkın taleplerini içeren  telgraf çektiyse de bir sonuç alınamadı. Ellerindeki silahları teslim etmelerini, başta Alişer olmak üzere kendilerine sığınmış olan  Koçgiri direnişçilerini iade etmelerini isemeleri üzerine isyan kıvılcımları ateşlenmeye başladı.

İsyan yavaş yavaş büyüyerek karakol ve nahiye baskınlarına dönüştü. Bu durum karşısında 25 Aralık 1935 çıkarılan Dersim Kanunu ile Dersim ismi  Tunceli olarak değiştikten sonra, 1990 yıllarda  Güney doğu anadolu’da uygulanan Olağan üstü hal uygulamasına benzer bir uygulama ile 6 ocak 1936 da Dördüncü genel valilik kurulur ve başına da Vali ve komutan sıfatıyla General  Abdullah Alpdoğan atanır. Aynı anda da  Elazığ da bir çok kürdün yargılanarak asıldığı İstiklal mahkemeleri kurulur.Abdullah Alpdoğan çıkardığı genelgelerle halk üzerinde inanılmaz baskılar kurdu, tutuklamalar, işkenceler ve idamlar bir birini izledi. Bu durum üzerine, Seyyid Rıza, General Alpdoğan'dan genelgesini iptal etmesini istedi. Hükümetin bu talebe cevabı bölgeye hemen çok sayıda askeri birlik göndermek oldu. Keşif uçuşu yapan uçakların eşliğinde başlatılan askeri operasyonlar kış bastırdığından kesildiyse de, Dersim kuşatma altında tutulmaya devam etti. 1937 baharında karların erimesiyle yeniden başlayan askeri operasyonlar sırasında Seyyid Rıza'nın oğullarından Bra İbrahim arabuluculuk için gittiği Elazığ dönüşünde, İstihbarat şefi Binbaşı Şevket'in adamları tarafından öldürüldü. Bunun üzerine Türk yetkililere başvuran Seyyid Rıza oğlunu öldürenlerin kendisine teslim edilmesini istedi. Ancak bu talebi kabul edilmedi saldırı ve çatışmalar yeniden başladı.

Bu durumdan bir sonuç çıkaramayacağını anlayan Seyyid Rıza Eylül 1937'de hükümet yetkilileriyle görüşmek üzere Erzincan'a giderken yolda yakalanarak   tutuklandı. Seyyid  Rıza Erzincan’dan Elazığ’a götürülüp orada toplanmış bulunan diğer Dersimli 58 esirlerle birlikte  askeri mahkemede Dersim’i isyana teşvikten ve bu isyana katılmaktan dolayı yargılanmaya başlandı. Ekim ayı ortasında başlayan sözde yargılama 15 Kasım’da biter. 14 kişi beraat eder. Seyit Rıza da dahil 7 kişi idama, 37 kişi ağır hapis cezalarına mahkum edilir. 15 Kasım’da Seyit Rıza (1860/62-1937) ve diğer altı kişi Elazığ Buğday Meydanı’nda şafakla birlikte infaz edilirler. Bu altı kişi, Seyyid. Rıza’nın oğlu Resik Hüseyin, Kamer Ağa’nın oğlu Yusufanlı Fındık, Şeyhan reisi Uşe Seydi, Demenan reisi Cebrail veya oğlu, Kureşanlı Hasan ve Haydaranlı Kamer Ağa’dırlar.

 Bu idamlarala birlikte 1937 yılı direnişi sona  erdirilmiş oldu.Zamanın Başbakanı ve CHP Genel başkanı İsmet İnönü  Seyit Rıza ve beraberindekilerin idamı üzerine verdiği demeçte, “Dersim meselesini ortadan kaldırdık...Dersim müşkilesinden kurtulduk“ derken, Cumhuriyet gazetesi başyazarı Yunus Nadi,ise “Tarihe Gömülen Dersim’e Dair“ başlıklı 18 Kasım 1937 tarihli yazısında, “Senelerden beri adına Dersim denilen mesele tarihin ummanına katılmış ve ebeddiyen ölmüştür“ şeklinde beyanat vermiştir

Tarihe kara bir leke olarak geçen Dersim katliamı ve Seyyid Rıza’nın asılması olayının araştırılması için Tunceli Millet vekili Hüseyin Aygün’ün CHP camiasında depreme neden olan çıkışı bence geç kalınmış bir açıklamadır. CHP’de ki ulusalcı kanadın temsilcilerinden  Haluk Koç ve arkadaşlarının tepkileri karşısında CHP’de şu anda kazan kaynamaktadır. Böyle giderse ufukta bir kurultay daha var demektir. Boşuna CHP’ye kurultaylar partisi dememişler. Kurultay yapsınlar ancak umarız yine havada sandalyeler uçuşmaz.



4355 kez okundu. Yazarlar

Yorumlar

Henüz yorum yapılmamış. İlk yorumu yapmak için tıklayın

Yazarın diğer yazıları

Gezi Olaylarının Arkasındaki Kirli Eller ve 3.Hava Alanı - 22/04/2014
Türk bayrağının sopaları ile cam çerçeve indiren gözü dönmüşlere, camilerde öpüşüp bira içen günahkarlara Şimdi sormak lazım, siz kime hizmet ediyorsunuz..?. .
Selçuklu - Kürt İlişkileri ve Malazgirt Savaşında Kürtlerin Rolü - 01/10/2013
Selçuklu - Kürt İlişkileri ve Malazgirt Savaşında Kürtlerin Rolü
ERİVANDAN GÖÇ EDEN ŞEMSKANLILAR İLE DİĞER AŞİRETLERİN 16, VE 20, YÜZYILLARDAKİ TOPRAK TALEPLERİ - 10/11/2012
ERİVANDAN GÖÇ EDEN ŞEMSKANLILAR İLE DİĞER AŞİRETLERİN 16, VE 20, YÜZYILLAR ARASINDAKİ TOPRAK TALEPLERİ VE MADDİ KÜLTÜRÜ
KLASİK KÜRT EDEBİYATINA EMEK VEREN ŞAİR, TARİHÇİ VE YAZARLARI - 01/05/2012
KLASİK KÜRT EDEBİYATI NA EMEK VEREN ŞAİR, TARİHÇİ VE YAZARLARI
TARİHE MAL OLMUŞ ÜNLÜ KÜRT KADINLARI-1 - 14/03/2012
TARİHE MAL OLMUŞ ÜNLÜ KÜRT KADINLARI-1
AKLINIZDA BULUNSUN - 03/11/2011
AKLINIZDA BULUNSUN
GÜN, BİRLİK , BERABERLİK VE KARDEŞLİK RUHUNA SAHİP ÇIKMANIN GÜNÜDÜR - 20/10/2011
GÜN, BİRLİK , BERABERLİK VE KARDEŞLİK RUHUNA SAHİP ÇIKMANIN GÜNÜDÜR
UFUKTA BİR REFERANDUM DAHA GÖRÜNÜYOR - 04/10/2011
UFUKTA BİR REFERANDUM DAHA GÖRÜNÜYOR
İSLAMCILIK SAİD NURSİ VE KÜRT SORUNU - 17/09/2011
İSLAMCILIK SAİD NURSİ VE KÜRT SORUNU
 Devamı
.

H.Abdurrahman KEDALİ
(Bilgi, Sayfası)
DÜŞÜNDÜREN MİZAH KÖŞESİ
ŞAİR VE YAZARLAR KÖŞESİ




Site Haritası
FIKRA KÖŞESİ