Orta Asyadan Balkanlara Kürt coğrafyasından Rusya ya kadar olan bölgelerde genel anlam itibari ile baharın müjdecisi olarak kabul edilen  Türkçede nevruz Kürtçede newroz olarak tanımlanan bu bayram  binlerce yıllık bir geçmişe sahiptir.  Türkler,Kazaklar, Gagavuzlar, ahıskalılar Kırgızlar, Azeriler,İranlılar ve Kürtler yaşadıkları bölgelerde 21 Mart olarak bilinen gece ve gündüzün eşitlendiği,  bütün varlıklar için uyanış, diriliş ve yaradılış günü olarak kabul edilerek, Nevruz/YENİGÜN bayram olarak kutlanır. Orta Asya'da yaşayan Türkler, Anadolu Türkleri ve İranlıların yılbaşı olarak kabul ettikleri güne Nevruz adı verilir ki, yeni gün anlamına gelir. Gece ve gündüzün eşit olduğu Miladi 21 Mart,Rumi 9 Mart gününe rastlamaktadır.

Nevruz-i Sultani, Sultan Nevruz, Sultan Navrız,Navrız, Mart Dokuzu gibi adlarla da anılmaktadır.

Oniki Hayvanlı Türk Takviminde görüldüğü üzere Türklerde de çok eskiden beri bilinmekte ve törenlerle kutlandığı kabul edilmektedir.Türklerde Nevruz hakkında başlıca rivayet, bugünün bir kurtuluş günü olarak kabul edilmesidir. Yani Ergenekon'dan çıkıştır. İşte bu nedenle bugün Türklerde Nevruz, yeni yılın başlangıcı olarak kabul edilmiş ve günümüze kadar bayramlarla kutlanagelmiştir. Orta Asya'daki Türk topluluklarından Azeri,Kazak, Kırgız, Türkmen, Özbek, Tatar, Uygur Türkleri, Anadolu Türkleri ve Balkan Türkleri Nevruz geleneğini canlı olarak günümüze kadar yaşatmışlardır. Bir başka anlatımla, Toprak Ana'nın tekrar nefes alarak yeşerdiği ve dirilişin tekrar başladığı gün olarak Farsça ''yeni gün'' anlamına gelen Nevruz, dünyadaki çeşitli topluluklarda en ulu gün olarak biliniyor ve''Navrız'', ''Yeni Gün'', ''Ulu Kün'', ''Mart Dokuzu'', ''Çıl Pazı'',''Şagaa'', ''Isıah'', ''Yengi Kün'' gibi adlarla anılıyor.

Günümüzde kürt halkı arasında ise newroz şöyle anlatılır.

Kürdistan’a hükmeden Dehak adında bir hükümdarın, her iki omuzunda birer yılan başı çıkar. Her bir yılana günde bir gencin beyni yedirilerek durdurulabilir. Sonraları yılana koyun beyni yedirilerek, gençler dağlara kaçırılır. işte bu dağlara kaçırılanlar sonradan Kürt halkını meydana getirdiler. Bu gençler çoğalarak zamanla bir ordu oluştururlar ve Kawa, dağlarda toplanan köylülere, zalim hükümdardan intikam alınmasını ve zulmüne son verilmesi gerektiğini anlattı. Zalim kralın zulmü altında ezilen köylüler, Kawa’nın buönerisi üzerine kraldan intikam almak için yemin ettiler. Eskiden dağlarda eğitim yapan çocukları ile köylüler Kawa’nın önderliğinde birleştiler. Demirci Kawa’nın komutasındaki köylülerle savaşçılar iki gün sonra dağlardan inerek,zalim Dehak’ın kalesini sardılar. Bir düzine genç savaşçı gece gizlice kaleninkaya ve taş duvarına tırmandı. Kalenin nöbetçilerini öldürmelerinden sonra,kale duvarlarının önünde bekleyen köylü ve savaşçılara kalenin kapılarını açtılar. Açılan kalenin kapılarından en önde Demirci Kawa elinde bir mızrak ve kralın çığırtkanı için yaptığı kılıçla içeriye girdi. Arkasından da toplu olarak köylü ve savaşçılar girdiler. Kalede bulunanları, hayvanlarıyla beraber öldürmelerinden sonra, çok sağlam olan bu kaleyi ateşe verip, yaktılar. Köylüler ve savaşçılar yakılan kalenin alevleri etrafında sabahlara kadar çalıp eğlendiler. Böylece DemirciKawa yönetimindeki köylüler ve savaşçılar, zalim kral Dehak’ın yönetimini yıkarak, kurtuluşlarını kutladılar. Başlangıcı 21 Martı 22 Mart a bağlayan gece  olarak kabul edilen Newroz bayramı  M.Ö 612 yılında vuku bulmuş  ve Hz. Muhammedin hicretinden  yani M.S.622 tarihinden  1234 yıl öncesine tekabül etmektedir. Anlamı  Yeni Gün olan Bu bayram Kürt halkının kurtuluş tarihi olarak bilinir ve o tarihten beri büyük törenlerle kutlanır.”

Yeniden canlanmaya başlayan doğanın insanlara sunduğu bolluğu, bereketi, sevgiyi, kardeşliği, paylaşmayı ve dostluğu simgeleyen Nevruz Bayramı yıllarca Türkiyede anlamsız bir şekilde yasaklanmış ve doğu illerinde yapılan kutlamalarda da büyük olaylar ve göz altılarına sebep olmuştur. Nihayetinde  1990 yılında hükümetçe  valiliklere gönderilen bir genelge ile  yasak kaldırılarak kutlanmasına izin verilmiştir.  Bu güzel bahar bayramının Taşkınlığın olmadığı, Olaysız, kansız ve özgürce bir ortamda  kutlanmasını dilerim