• Anasayfa
  • Favorilere Ekle
  • Site Haritası
  • https://www.facebook.com/semskiasireti
  • https://www.twitter.com/semski_asireti

SONSUZA KADAR BARIŞ, BİRLİK VE KARDEŞLİK İÇİN EL ELE

Üyelik Girişi
Ziyaret Bilgileri
Aktif Ziyaretçi14
Bugün Toplam1966
Toplam Ziyaret15800296
ŞEMS KİMDİR
ŞEMSKANLILARIN TARİHİ
BÜYÜKLERİMİZ
DRAMATİK HAYATLAR
SİTEMİZİ BEĞENİN
Saat
Title of the document

1
Tarih Dede
tarihdede@semskiasireti.com
ŞEMSKANLILAR İLE DILXERANLILAR ARASINDAKİ AKRABALIK BAĞLARI HAKKINDA
24/02/2011
..  
Tarih kaynakları ile başta şerefname olmak üzere diğer bütün argumanlarda yapılan araştırmalarda Dilxeranlılar  Sılemani yani Silvan (Meyafarqin) yöresinde yaşayan ve  Mervanilerin egemenliği altında yaşayan bir aşiret olarak karşımıza çıkmaktadır. Sılemani sözcüğü soylarının Mervanoğulları Sultanlarından Süleyman Bin Abdulmelik’ e dayandırılmasından gelmektedir. Bu topluluk sekiz esas guruptan meydana gelmekteydi. Bu aşiretler Banuki, Hevédi, Dılxéran, Bociyan Zilan ,Besyan,Zıkziyan ve Brazan aşiretlerinden müteşekkildi. Farqin ve Diyarbakırın  Şengalden gelen kadim sahiplerinden Bekiranlılarda tarih boyunca hem dılxeranlılara hemde Şemskanlılara hep yakın durmuşlar ve ilişkileri hep devam etmiştir. Şafii mezhebine bağlı olmasına rağmen bir kısmı sonradan Yezidiliği tercih etmişlerdi. (1)  Bunun nedeni de  Bu kavimlerin bazılarının ilk dinlerinin  Zerdüştlük olmasıydı. Bilindiği gibi Yezidilik Zerdüştlüğün devamı olarak kabu ledilmektedir.  
Roger Lescot Dılxêrilerin içinde bulunduğu aşiretleri şöyle tanımlıyor;Suriyeden gelen bir Emevi Silivan(Meyafarqin) 'in yakınlarına yerleşip Qalb (Kulp) Kalesi ile bölgenin  başka önemli yerlerini de ele geçirdi. Onun gibi Suriye kökenli olan bu adamın soyundan gelenler daha sonra kendi aralarında  sekiz aşirete bölünmüşlerdir.Bu aşiretler ;Banuki veya Banevki, Huveydi, Delxiran (Dılxeran), Buciyan , Zilan, Besiyan, Zekziyan ve Berazan 'dır.Bu aşiretlerin bazıları Yezidi idi ancak hangilerinin yezidi ve hangilerinin Müslüman olduğu açıklanamamıştır. Bu açıklamalardan  Dılxeranlıların Emevi soyundan olduğu anlaşılıyor.
Abbasilerin  Mısır ve Şamda Ebamuslüm-ü Horasani'nin desteği ile Emevileri dağıtmasından sonra  bu aşiretler , en güçlüleri  Banukiler olmak üzere tekrar   Mervanın etrafında toplanarak  güçlerini birleştirip yeniden yapılandılar.
Söz konusu  aşiretler  tekrardan uzun süre bir arada yaşamaya başladırlar, ancak Fars savaşlarının başlaması ile  Hükümdarlar fırsat bilip halka zulüm etmeye  ve ağır vergiler koymaya başladılar. Yavuz Sultan Selimin Çaldıran savaşını kazanmasından  sonra  da bu durum bütün beylik mirlik ve diğer kürt  aşiretlerin Osmanlıya bağlamasına kadar devam etti.
Safevilerin Osmanlıya yenilmesinden sonra Şiilerin Ağrı, van, Erzurum Kars ve Muş gibi illerden çekilmesi ile boşalan tarım ve ticaret alanları cazip hale geldi. Ve 1585 te Şehsuvar adlı bir Besiyanlı Beyinin çabaları ile  Banuki, Hevédi, Dılxéran, Bociyan,Zilan ,Besyan, Zıkziyan ve Brazan aşiretlerin bir kısmı  göç ederek Van Eyaletine bağlı Bayezid Sancağına (Doğubeyazıt)  yerleştiler. Bayezid'in 23 Aralık 1585'de Şahsuvar Bey'e tevcih edildiğini görmekteyiz (Kaynak:BA., Kepeci Ruus K.B. 262, s. 191)
 
Dılxeranlılar sonrasında Erivan, elegez cıvarı, Ağırlıklı olarak Kars, Digor, Muş , Ağrı Erzurum ve diğer bir çok il ve ilçelere dağıldılar. Özellikle Şemskanlı  Feqi'nin Digor, Hınıs ve Karayazı'daki torunlar kendilerini Dilxêranlı olarak bilirler. Oysa Feqi Doğubeyazıt'ın Xarık köyünden bir şemskanlıdır ve okumak için gittiği Erivan'da Dilxeranlı bir kadınla evlenip onların içinde yaşamış ve onlara liderlik yapmıştır. Fegi 1800'lü yılların başında Torini aşiretinden Çokdeve Hüseyin paşa tarafından idam edilmiştir. Çocuklları, Kaso, temmık ve diğerleri Karsa yerleşmişlerdir. Feqi'nin diğer torunları ise Doğubeyazıt, Diyadin, Adilcevaz'ın Norşincik, Kort ve Sipana köylerinde yaşamaktadırlar.
Şemskanlılara gelince,Dılxeranlılar ile akrabalık bağları olduğu konusu tartışmalıdır. Eğer bir bağ varsa da  Ne zaman ve nerede  ayrıldıkları hakkında net bir bilgi yoktur. Bazı rivayetlere göre üç kardeş arasındaki bir kız meselesi yüzünden Şam veya Irak içlerinde iken ayrıldıkları rivayet edilmektedir. Ancak bu bilginin yazılı bir kaydı olmayıp, sözlü anlatımlara dayanmaktadır.
Tarihi yapılanmaları süresince Dılxêranlılar Emeviler ve daha sonra'da Merwani devletinin  sınırları içinde yaşamışlardır. Buna mukabil Şemskanlılar ise tamamen farklı bir bölgeden olan Dümbüllilerden 13. yüzyılda ayrılmışlardır. Tarix-i Denabili isimli eserde  Şemseki Dünbülli olarak anılırlar. Ancak Dünbülliler de Mervani devletinin oluşumunu sağlayan  önemli  4 beylikten biridir.
Söz konusu Mervani  Kürt Devletinin Kurucu aşiretleri şunlardır
1-Huveydiler: Mervanilerin bağlı olduğu Huveydi aşireti bölgede ağırlığı bulunan aşiretlerin başında gelmektedir. Bu aşiret Süleymani olarak bilinen beyliğin de kurucu aşiretleri arasında yer almıştır. Günümüzde bu isimle Adıyaman Bensi’de bir kabile yaşamaktadır. Hümeydi, Arapça bir kelimedir. Hâlbuki Hüveydi, Arapça değildir. Bu kelime yörede çokça kullanılan ve savaş aletlerinden bir tür topuza verilen isimdir. (Hüveydi, çaw kil dai ) Çok meşhur bir deyimdir. Gözleri sürmeli topuz anlamına gelir. Nitekim Kulp bölgesinde kurulan Süleymanî Beyliği’nde Banukî,  Dılhiran, Bociyan, Zilan, Besyan, Zıkdıyan ve Berazanlarla beraber Hüveydiyanlar da yaşıyordu.
2-Hekkariler: Bu aşiret köklü ve birçok devletin kuruluşunda rol oynamış aşiretlerden biridir. Baz Bin Dostik’ten sonra Mervani Devleti yönetimi bu aşirete geçmiştir
3-Dümbülliler: Günümüzde, şemskanlılar,İsabegliler,Beyzadeler ve zaza olarak bilinen aşiretler Dümbüllilerin birer koludur. Bu dönemde Dümbülli aşiretinin reisi Abdurrahman Bin Ebul Verdi El Dumbulli’dir
4-Bacnavi aşireti 
Yani Şemskanlılar Dılxêranlılardan sonra ve farklı bir bölgede  ikame olmuştur.  Ve Şemski aşiretinin ilk temeli de halk arasında yaygın olduğu gibi Ağrı'da değil, tam aksine  İranın Xoy kentinde  1076 yılında Emir Cafer Şems-el Mülkün dünyaya gelmesi ve 40 yıl 9 ay Emirlik yaptığı süreçte başlamıştır. Dılxeranlılar ile birliktelikleri yukarıda bahsettiğimiz gibi 10. Yüzyılda Mervani devletinin kuruluşunda ve 1374 ile 1508 yılları arasında Akkoyunlu Yülük Kara Osman ve Uzun hasan dönemlerinde Diyarbakır, Silvan, Hakkari, Mardin, Hasankeyf dolaylarındaki hakimiyetleri dönemine denk gelmektedir. Özellikle  Hakkari Beyliğinde Şeyh Ahmet bey zamanında  önemli  eserler bırakmışlardır. Şeyh Ahmedin Mezarı kendi yaptırdığı Bay kalesindedir. Yani Dılxeranlılar  986  ile 1086 yılları arasında Hüküm süren Merwanilerin önemli ayaklarını oluşturan 8 kürt aşiretinden biri iken Şemskanlılar İran Khoy kentinde henüz yeni ve farklı bir devlet içinde ilk oluşumlarını daha sonraki yıllarda başlatmışlardır. Bazı kaynaklar Dılxeranlıların  Mervanilerin Diyarbakırı  başkent olarak ilan etmeleri ile Silvan(Meyafarqine geldiklerini, Şemsikanlıların ise Botana birinci gelişleri 9.yüz yılda Harun Reşit'in gazabından kaçarak, ikinci gelişleri ise  Ünlü Şemskanlı lider Hamza bey zamanında Memluk, Osmanlı, ve Fars  katliamlarından  kaçarak Siirt Pervari, Ömeriye Ceziresi,Hasankeyf , Hakkari ve  Mardin beyliklerine sığındıkları  ve Botan  Mirlerinin Begler kolunu teşkilettiklerini  rivayet etmektedir. Şemsikanlıların bir kısmının Doğu Beyazıta gelmeleri ve  Zorava (Somkaya) köyünü inşa etmeleri ise 1650 ile 1670 yılları arasında  Botan Mirini (2) öldürdüklerinden baskılara dayanamadıkları için kaçtıklarını  ve yerleştikleri büyüklerimizce anlatılmaktadır. Bu yerdeki Beyleri Hacı Mele Şemseddinin Himayesinde yeni bir oluşuma gidilerek Ağrı ve Van ilinin kuzeyinde yaşadıkları  kabul edilmektedir. Hamza Begiler ise Van'ın doğusu, Siirt , Batmana ve Hizan'a yerleşip Mahmudiyan Beyliği uhdesinde Hakkari Sancağına bağlı olarak yaşamışlardır. Diğer bir gurup ise İran Azerbaycan ve Ermenistana göç etmişlerdir.
Özellikle Digorun Naxşıvan Merweng , qasove  qazmin köylerindeki dilxeranlılar ile Şemsikanlıların çok yakın ilişki ve dostluklar içinde olmaları dikkat çekicidir. Hatta akraba olduklarını ifade ederler.
Sonuç olarak Dılxeranlılar Suriyeden bir emevinin Kulp’ta (Diyarbakır’ın bir İlçesi) kurmuş olduğu bir beylikten yayılan bir aşiret iken Şemskanlılar ise Soyları İranın batısındaki Belh şehrinden Sahabe Sa’ad ibn Vakkas döneminde Süleyman bin ommaye tarafından önce Şam’a sonradan da Mekke’ye götürülen Bermekiler’in  soyundan gelmektedirler. Zamanla Abbasiler içinde kaynaşarak evlilikler yapmış olduklarından bir çok kesim tarafından Seyyid olarak kabul edilmektedirler. Üstelik Dılxeranlıların  mensubu oldukları Emevi devleti  Abbasiler tarafından ortadan kaldırılmıştır. Şemskanlılar ile Dılxeranlıların  yakınlık ve akrabalık ilişkileri Diyarbakır yöresinde ve Şam dağlarındaki yaşamları sırasında olmuştur. Uzun süre iç içe yaşamaları ve karşılıklı evlilikleri nedeni ile akraba olarak kabul edilmektedir.
Dılxeranlılar ile Şemsikanlıların tarihi maceralarında yeni bilgiler elde edildikçe ilaveler yapılacaktır.
 
TARİH DEDE 
 
   
*(1) Şerefname S.201
*(2) )(Bazı bilge büyüklerimiz Şemsin yakın akrabası olan Mirin ismininZeydin olduğunu anlatır.)
 
 
 


5554 kez okundu. Yazarlar

Yorumlar

Henüz yorum yapılmamış. İlk yorumu yapmak için tıklayın

Yazarın diğer yazıları

İRAN KÜRDİSTANINDAKİ CELALİLERİN YÜREK BURKAN DRAMI - 25/11/2013
tarihin sayfalarına geçen kara lekelerden biri olan Celalilerin bu dramının etkilerini hala gideremeyen aileler vardır. Ancak Selahaddin-i Eyyubinin süvari birliklerini oluşturan tarihin bu kahraman aşireti inanç ve azimleri sayesinde bu yaraların
Nakşibendi Tarikatını Anadolu'ya getiren Ünlü Kürt Düşünürü Mevlana Halid-i Kürdi - 14/05/2013
Nakşibendi Tarikatını Anadolu'ya getiren Ünlü Kürt Düşünür Mevlana Halid-i Kürdi
MERVANİ KÜRT DEVLETİNİN İLK KURUCUSU EBU ABDULLAH EL SÜLEYMAN BİN DOSTIK’IN TRAJİK HAYATI - 30/01/2013
MERVANİ KÜRT DEVLETİNİN İLK KURUCUSU EBU ABDULLAH EL SÜLEYMAN BİN DOSTIK’IN TRAJİK HAYATI
LOZAN ATLAŞMASININ KÜRTLERE KAYBETTİRDİKLERİ VE GÜNÜMÜZE YANSIYAN SANCILARI - 03/12/2012
LOZAN ATLAŞMASININ KÜRTLERE KAYBETTİRDİKLERİ VE GÜNÜMÜZE YANSIYAN SANCILARI
ÇALDIRAN SAVAŞINA FİİLEN KATILMIŞ BAĞIMSIZ KÜRT BEYLİK - AŞİRETLERİ VE AKİBETLERİ - 13/09/2012
ÇALDIRAN SAVAŞINA FİİLEN KATILMIŞ BAĞIMSIZ KÜRT BEYLİK VE AŞİRETLERİ
FATİH SULTAN MEHMET'İN HOCASI MELA ŞEMSEDDİN (ŞEHRESORLU ÜNLÜ KÜRT MOLA GORANİ) HAKKINDA - 27/03/2012
FATİH SULTAN MEHMETDİN HOCASI MELA ŞEMSEDİN (şEHRESORLU ÜNLÜ KÜRT MOLA GORANİ)
ŞEMSKANLILAR İLE BRUKANLILARIN TARİHİ SERÜVENLERİ ARASINDAKİ İLGİNÇ BENZERLİKLER - 24/02/2012
ŞEMSKANLILAR İLE BRUKANLILARIN TARİHİ SERÜVENLERİ ARASINDAKİ İLGİNÇ BENZERLİKLER
OSMANLI DÖNEMİNDE DEVLETE HİZMET EDEN ÜNLÜ KÜRT DİPLOMAT , VALİ VE BÜYÜK ŞAHSİYETLER - 18/01/2012
OSMANLI DÖNEMİNDE DEVLETE HİZMET EDEN ÜNLÜ KÜRT DİPLOMAT , VALİ VE BÜYÜK ŞAHSİYETLER
TANIKLARIN ANLATIMIYLA ZİLAN DERESİ KATLİAMI - 22/11/2011
TANIKLARIN ANLATIMIYLA ZİLAN DERESİ KATLİAMI
 Devamı
.

H.Abdurrahman KEDALİ
(Bilgi, Sayfası)
DÜŞÜNDÜREN MİZAH KÖŞESİ
ŞAİR VE YAZARLAR KÖŞESİ




Site Haritası
FIKRA KÖŞESİ