Hasasoran veya Hessesori Aşireti

Kürdistan’ın en önemli aşiretlerinden biri olan Celali Aşiretinin bir koludur. Eskiden yaşamlarının çoğu İran,Türkiye ve Rusya üçgeninde geçmesine rağmen İlk vatanları Darteng ve Şehrezor yakınlarındaki Nihavend (yada Datırsık) bölgesidir.

Tıpkı diğer Celali kolları gibi, Savşçı ve cesur olmaları nedeni ile Selahaddin-i Eyyubi'nin ordusunda  suvari birlikleri içinde  savaştıkları bilgisi  tarih kaynaklarında mevcuttur. 

19. Yüzyıla kadar tamamen   göçebe hayatı yaşayan Hassasori'ler Rusya sınırları  ile Aras nehri civarını yaylak ve kışlık olarak kullanırlardı. Osmanlı kayıtlarında Haymenişin Taife-i Ekrad yani göçebe yaşayan kürtler olarak tanımlanırlardı. Günümüzde ise tamamen yerleşik hayata dönmüşlerdir.

1892 yılından önce Osmanlı  ile İran arasındaki anlaşmalar gereği İran içlerine sürüldüklerinden, büyük acılar çekmişlerdi.  Osmanlı topraklarına geri döndüklerinde  eski mekanlarına iskan edildiler ancak toprak tahsisi yapılamadığından oldukça sıkıntı ve sefalet içinde yaşadılar.

İnanç olarak şafii ve Hanefi mezhebine bağlı olup tamamı Müslümandır.

Eleşkirt ilçesinin, Tahir Bucağı,Karabacak, Hayrangöl,Gökçayır,Dikendere,Kayayolu(Kısmen), Aydoğdu, Çatkösedağ(Kısmen ve Badıllı(kısmen) köylerinde yaşayan Hassasoranlı’ların   nüfusları 1987 yılı verilerine göre 4,500 kişi civarındaydı ve Liderleri ise Tahir Bucağından Bekiroğlu A.Cabbar olduğu iddia edilmektedir.

Eleşkirt ilçe merkezi ile,Ramazan , Çiftepınar, Uludal, Yağmurlu,Cihanbey,yayladüzü, Güvence (Kısmen), Yığıntaş, Mollasüleyman(Kısmen), Değirmengeçidi köylerinde yaşayan Hassaroanlıların  nüfusları yaklaşık 3,500 kişi civarındaydı (1987 yılı verilerine göre)Yine aynı yıllarda Haricen tespit edilen  liderleri,Hüseyin Aslan,Ysuf Özmen,Selahattin Sarayhanoğlu, olduğu söylenmektedir.

Doğubeyazıt ilçesi ile Telçeker, Başköy, Bereket, Çiftlikköy, Atbakan,Dostali,Tanıktepe, Çömçeli, Gözükara, Hallaç,İncesu, Dağdelen,Karaburun,Topçatan,Karakent, Kargakonmaz, Pullutarla, Ortadirek, Üzengili, Melikşah, Yanoba, Sağdıç, Böllücek,Gölyüzü,Barındı, Besler, Yılanlı ve Yiğitalp köylerinde yaşayanların sayısı yine 1987 yılı verilerine göre 10.000 kişi civarındaydı, o dönemdeki liderleri,Rıza Eryılmaz,Hasan çokdin olduğu ifade edilmektedir.

Taşlıçay İlçesi,Yukarı Esen, Aşağı Esen, Aras, Balıksu, Boyuncak,Çöğürlü,(Kısmen) köylerinde yaşayan Hassasoranlıların  nüfusu yaklaşık 1,500 kişi civarında olup, tespit edilen liderlerinin isimleri, Abdulkadir Eryılmaz idi.

Diyadin ilçesi Aşağı Tütek, Aşağı kardeşli köylerinde  yaşayan Hassasoranlıların  liderleri Rıza Eryılmazdı.

2000 yılına doğru  dergisinin hazırlamış olduğu aşiret raporlarında, Hassasoran veya Hessesori aşireti, Gerek İran’da ve  gerek Türkiye’de birçok isyana katılmışlardır. İran’daki  aşiretlerle ilgileri ve bağları vardır. Yaz aylarında Sinek Yaylası, Aladağ ve Ağrı yaylalarına çıkarlar, kabile reisleri kendi aralarında rekabet halindedirler.

Derleme Memedé Kazım

www.semskiasireti.com

Araştırmalarımız sürüyor, İlave ve düzeltmeler yapılacaktır.

Yorumlar