RAMAN AŞİRETİ

Raman Aşireti İsmini yaşadığı Raman Dağı bölgesinden aldığı iddia edilmektedir. Ancak Muhammed Emin Zeki Beg, Bu  aşiretin ismini Ramani olarak tanımlar ve  Ramani aşiretinin İsmaili, Karzuyi, Mesudi ve Şakaniler ile beraber, Fars kökenli  Şivankara veya Şabankare aşiretinin kollarını oluşturduğunu,  liderlerinin , kökenlerinin Sasani kıralı Erdeşir'e dayandığını iddia eder.

Muhammed bin Ahmet Şems al-Din Al-Mukaddasi (El Makdisi), de Raman aşiretini Fars aşiretleri içinde gösterir. Mezopotamya topraklarına, bölgede çıkan savaş ve  isyanlar nedeni ile halkın büyük bir kısmı kılıçtan geçirilmesiyle , buradan  kaçması sonucu geldikleri sanılmaktadır. ((Kaynak Farsname)

Şabankar kürtlerinin Ramani gurubunundan olan  Emir Fedlevi b.Ali b.Hasan b.Eyüp aşiretinin reisi ve kavmin  lideri olduğu gibi Faris'teki Büveyhilerin veziri Sahip Adil döneminde Sipahsalar  olarak ordu komutanı tayin edilmişti. Fadlaveyh  Ebu Mansur Filastun'un  veziri Es-sahip Adil'i tanımayarak isyan etti. İsyan sonucu Sahib Adil ve annesini esir aldı. Fadlev ayrıca Sultan Alpaslan'ın  kardeşi Selçuklu Kavurt ile de  çarpıştı  fakat baş edemeyince  Alpaslan'a bağlı kalmak zorunda kaldı. Buna karşılık Fars hakimi de  onu Fars'e vali olarak tayin etti.  Fadlev burada da isyan ederek kuvvetlerini tekrar topladı, ancak Nizam-ül Mülk tarrafından kıstırılarak Hicri 464 yılında yakalanarak idam edildi.(Not: Bu olay, Farsname kitabının sahibi İbn-i El Belhi tarafından aktarılmıştır.)Yazara göre, “Şebankareliler beş aşirete bölünmüştür. Bu Kürt aşiretleri, İsmaili, Ramani, Karzuvi, Mesudi ve Sahani’dir. Bunlar içinde en soyluları İsmaililerdir. Ama en önemli kabile Ramanilerdir. Onların başkanı Fadluye’dir. O bu asaleti babası Ali İbn Hasan İbn Eyyüb’den miras olarak almıştır.”
Kaynak:Muhammed Emin Zeki Beg-Kurd ve Kurdistan Tarihi)


Turabidinden Berriyeye isimli kitapta (Altan Tan)  Raman Aşireti:

Dicle Nehrinin iki yakasında Hasankeyf'in kuzeyi ve güneyine yerleşiktirler. Raman Aşiretinin kuzeyin Beşiri,güneyinde Kercoz batısında Hesar, doğusunda ise Berava (Derhavi) aşireti yer alır.

RAMAN KÖYLERİ

GUNDÊ KÔLA

GUNDE DİYER

BARLATE

BAGLATE

KEPRAF

CUMEYLİNE

İZİVE

PEPARE

Dicle Nehri'nin Kuzeyindekiler(Batman Tarihi)

KURU SERPİR ZÊRİ (Mezra)

GEDUK

BAZBUTÊ

DEYRÊ (Kilise var)

ÇINÊRAN (YEZİDİ KÜRTLER)

ZAĞORA

ŞİKEFTAN

MEYMUNİYE

SERÊ KANE

KEFERZA JÊR

KEFERZA ZOR

 Aşiretin çevresindeki yerleşik Reşşiye,Vezrine, ve Barısıl köyleri ise hiç bir aşirete bağlı olmayan bağımsız köylerdir.

Barısıl köyünde Raman, Siniki ve Aliki aşiretine bağlı aileler birlikte yaşamaktadırlar.Aşiretin müslüman köyleri ile yezidi köyleri tamamen kürttür.Tüm aşiret şafii mezhebibe bağlı iken sadece CUMEYLİ köyünde Mir ailesi hanifidir.

Aşiretin Büyük Bavıkları (aileler)

MALA KUHEYLİ (KUHÊLA)

MALA REŞŞOKİ

MALA SAKAKİRİ

MALA ŞEHEB

MALA ALİBALO

MALA KEJIKA

MALA ALİREŞIKA

MALA PERİXANA

 Raman aşiretinin ileri gelenleri aşiretin esas kurucu kabilellerinin, KUHELA, REŞŞOKA, ve ALİBALO olduğunu ve aşiretin Hasankeyf cıvarına gelmeden önce Midyatın SALHÊ ve HELAX  köyleri cıvarıda yerleşik olduğunu ileri sürmektedirler. Kejıka aşiretinin ise önce pencinera aşirenden geldiği ve daha sanra Raman aşiretine bağlı olduğu ileri sürülmektedir.Aşiretin içinde MALA ALİBILALA, MALA BEHREMKİ, MALA ANTERKİ,MALA GULÊ MALA AMO gibi aileler de vardır.

Aşiretin yaklaşık 200 yıldır liderleri ise  Raman aşiretine sonradan katılan Mala HACI ABDULLAHTIR.  Mala Hacı abdullahlardan önce Aşiretin ağasının Mala ŞEHEB ve Mala Bılalo olduğu söylenmektedir.

 Hacı Abdullah ailesinin bölgeye yerleşmesi ile alakalı iki ayrı rivayet bulunmaktadır. Bir rivayete göre  bölgeye gelen il kişi  Abdiyé Paşé(Hacı Abdullahın Dedesi) Şirnak'taki Mala Ağayé Sor ile akrabadır.

Diğer bir rivayete göre ise; Kardeşleri ile ihtilafa düşen Mir Yakup Doğu Beyazıt civarından göç ederek  Kerboran yakınlarındaki Gelikur'a (Köy) yerleşir.

Bir süre sonra  Botan Miri ile girdiği çatışmada Mir Yakup öldürülünce hamile eşi Dilan köyüne giderek Oğlu Xelef Ağayı dünyaya getirir.

Xelefin oğulları AVDÊ ve Süleyman arasında ihtilaf çıkınca Küçük kardeş süleyman Hasankeyf  yakınlarındaki İzewa( Hazro'ya Bağlı Hizuwa köyü)'ya göç eder.

Süleyman bir müddet sonra hayvancılıkla uğraşarak sıradan bir köylü olur. Ancak 1700'lü yıllarda  Raman  ağası olan Reşşoka ailesinden Amo Alika ile çatışır ve onu yenerek  liderliği ele geçirir.

Daha sonraları Raman aşiretinin  lideri olan torunu Hacı Abdullah ÇİNERİ Yezidilerinden Mirze Çelik'i yenerek kızı PERİŞANÊ ile evlenir. Hacı Abdullahın ikinci karısı Verzinli Qumri Hanım ve diğer karısı GARZAN Hakimi Zoqeli Fettah Beg'in  kızı fatma Hanım'dır. Hacı Abdullahın hanımı'da verzinliydi. Hacı Abdullah'ın 1903 yılında 112 yaşında iken öldüğü söylenir. Hacı Abdullah bir müddet RIDVAN Nahiyesi  Müdürlüğü görevinde bulunduğu söylenir.

Hacı Abdullah yöredeki tüm ileri gelen aileleler ile evlilikler yolu ile  akrabalıklar kurarak çevresini genişletmeye çalışmıştır. Büyük oğlu XELEF'i Midyatlı Nehroz ailesinden KAPPO'ların (Kaplan Ağa) kızı Emine ile oğlu Muhammed'i, Çineri Yezidilerinden Kaval Yusuf'un kızı HENO ile diğer oğlu Ahmed'i ise  Receban aşiretinden Mirze Ağa'nın kızı Ayşo ile evlendirir. Ahmet ayrıca Hasankeyfli Ali Ağa ailesinden PERİXAN ile evlenir.

Oğlu Muhammed KEPRAF köyüne yerleşerek yukarı ramanı idare eder. Ahmed ise Şikeftan'da babasının yanında ikamet eder.

Abdullah Ağanın Verzinli  Qumri Hanımdan  olan oğulları  Xelef  ve Yusuf'u Batman ovasındaki Gıresira Köyünden aldığı arazilere yerleştirir.

Ailenin son yıllardaki en önemli şahsiyetleri ; Perixan Hanım ve Oğlu Eminé perixané'dir.

Hacı Abdullahın oğlu Ahmed ile Ahmed öldürüldükten sonra ise töre gereği Ahmedin kardeşi İbrahim ile evlenen Perixan Hanım Hasankeyfli Ali Ağa   ailesinden Abdullah Ağanın kızıdır. 1943 yılında vefat ettiği söylenmektedir.

Hacı Abdullah bir müddet sonra komşu SİNİKi aşireti ile bozuşur ve hükümet kuvvetlerini de yanına alarak ŞİKEFTAN'a baskın yapar.Bu baskında Hacı Abdullahın  23 yaşındaki oğlu  Ahmet baskın sırasında Mala Nésir ailesinin lideri HASOYÊ İBRAHİM tarafından vurularak  yaralanır ve kısa bir süre sonra 1890 yılında hayatını kaybeder.Ahmedin Ayşo'dan SAİD ve Perixan'dan olan  oğlu Emin Yetim kalır. Dul karılarından Perixan Ahmedin kardeşi İbrahim diğer karısı Ayşo ise Ağabeyi Muhamedé Hacı ile evlenir. Perixan Hanım'ın İbrahimdem 4 oğlu olur.

İbrahim Bir müddet Diyarbakır cezaevinde tutuklu kalır. Bu dönem zarfında  yani 1890 ile 1900 yıları arasında Perixan Hanım Raman Aşiretine tam anlamıyla Ağalık yaparak büyük bir ün kazanır.Daha sonra Ahmedin Ayşo'dan olan oğlu Said  Babasını öldüren Hassoyé İbrahime pusu kurarak onu yaralar ve aşiret içinde büyük bir saygınlık kazanır. Said Büyük amcası Xelef'in kızı Meyase ile evlenir. diğer oğulları Ömer 'de  Xelefin kızı Medine ile evli olan Sinanlı Abdulkadir'in kız kardeşi Durré ile evlenir.Perixan'ın İbrahimden olan oğlu  Mustafa  1908 yılında Şikeftan yakınlarında Said'i arkadan vurarak öldürür.

Eminé Perixané bir müddet intikam amacıyla Mustafanın peşine  düşer ancak öldürmeye muvaffak olamaz.Hükümet kuvvetleri ile  arası bozulan İbrahim  kendiside Liceli bir kürt olan  Nadir  Çavuş komutasındaki Jandarmalar tarafından  1909 yılında Dicle nehri cıvarında kuşatılır. İbrahim   ile Nadir  Çavuş daha önceden tanışıklıkları olduğundan biribirilerini teke tek düeloya davet ederler. ibrahim Nadr  Çavuşu Hançerleyek öldürdüğü anda  Jandarmalar İbrahim'e ateş ederek onu öldürürler.

İbrahim'in öldürlülesinde Kercozlu Yusufé Hasan Şemdin ağanın parmağı olduğu ve bu konuda aklanmak amacıyla Midyattaki hükümet idarecilerine rüşvet verdiği ileri sürülmektedir.

Bu dönemde  Eminé Perixané (1889-1933) güçlenerek liderliği ele alır. .Dünya savaşında aşiret kuvvetleri ile birlikte Ruslara karşı savaş verir.Kardeşleri Mustafa ve Ömer  6 ay sonra eve  tanınmayacak kadar perişan halde dönerler. Ömer Sinika Ağası Hassoyé İbrahime  pusu kurarak öldürür.Ermeni tehciri sırasında Mustafa ve ömer  Diyarbakır valisi Reşit Bey ile iş birliği yaparak  Musula tehcir edilen Ermenileri Şikeftan civarında  öldürdükten sonra  mallarını Vali ile aralarında paylaştıkları halk arasında hala anlatılmaktadır. Eminé Perixané'nin oğlu Hüseyin Demirer 1983 yılında kaleme aldığı hatıratında bu konudan bahsetmektedir. 

Başka bir rivayette ise Sürgün edilen Ermenileri Rüşvet karşılığında Musul'a göndermektedir.Kafilede Diyarbakırlı Zengin  bir ermeni ailede vardır.Valinin karısı bu zengin ailedeki mücevherleri özellikle kocasından istemektedir. Vali bu durumu Mustafa ve Ömer'e bildirir. Ancak bu iki kardeş Ermeni aileden aldıkları mücevherleri Valiye vermeyerek suya düşürüp kaybettiklerini söylerler. Bu dururma sinirlenen vali bir bahane  ile bu iki kardeşi Diyarbakır girişindeki Tilalo köyünde öldürterek buraya gömdürür. Ramanlı  Muhamedé Haci'nin oğlu Sabri , Binbaşı Arif Bey tarafından Midyatın Arnas köyünde öldürür.Eminé Perixané  1926 yılında Nasturilere karşı savaşmak üzere Cafer Tayyar Paşanın kuvetlerine katılarak  Kuzey Irakta keşif uçuşu yapan bir ingiliz uçağını düşürüp pilotunu öldürür.Muhamedé hacı Abdullah 1926 yılında Diyarbakır Ceza evinde hastalanır ve evine gönderilirken  Bismil yakınlarındaki Kopeli köyünde Şerif Ağa ile evli olan kız kardeşinin evinde  ölür. Bazı kaynaklar, Ramanlıların Şey Said isyanında hükümet kuvvetlerini desteklediklerini anlatır. Ancak Şeyh Said olayından sonra  Ağaları tutuklama ve sürgün kararları çıkınca Suriyedeki Fransız  idaresine iltica ederek Kürt Milliyetçi hareketine destek verirler. Eminé Perixané Hoybun Cemiyetinde yer alır.İddialara göre göre Mustafa ve ömer'in Ermenilerden aldığı ganimetleri Yüzbaşı Ali Sami isminde bir komutan Ömer isimli bir köylüye işkence yaparak yerini öğrenir ve o zihnet eşyalarını alır. Abdullah yüzbaşı Ali Samiye Meymuniye boğazının çıkışındaki Şikeftan'a açılan kısımda pusu kurarak onu öldürüp kesik başını Sureyede bulunan ağabeyi  Emine götürür.Kendisinden habersiz yapılan bu işe Emin ç.ok kızar ve  kardeşleri ile arası bozulur. Eminé Perixané 1928 Yılında Atatürk'ün çıkardığı genel aftan yararlanmak için tekrar Türkiyeye döner.Türkiyeye döndükten sonra devlet kuvvetleri ile iyi geçinmeye çalışır. Ağrı isyanında Kurmay albay Nurettin Baransel'e destek verir.İbrahim ağanın Perixan'dan olan oğulları mustafa ve ömer 1916 yılında Diyarbakır yakınlarındaki Tiloaloda ve Ali 1927 'dw Devegeçidinde Abdullah ise 1931 yılında 13 adamı ile birlikte  Barısılda öldürülür.

Askerlerce öldürülen Abdullah'ın  Askerler ile iyi geçinmeye çalışan Emin Ağaya son sözleri şu olmuştur. " Emin  Ez taşté me tu Fıravin" yani(Emin Ben Kahvaltıysam Sende öğle yemeğisin) Bu sözler Kürtler arasında bir atasözü olarak kullanılır. Eminé Perixané 1933 yılında Beşiri yakınlarındaki Xarab Bajar'da jandarmalarca öldürülür. Cumhuriyetten sonraki dönemlerde Ramanlı aşireti içindeki rekabet devam etti.Eminé Perixane ile Xelilé Muhamed'in çocukları liderlik için kıyasıya bir mücadeleye girdiler. Emin'in oğlu Said Ramanlı(1955-1968) ve Said Ramanl'nın oğlu Avukat Mustafa Ramanlı(1968-1977) yılları arasında Batman Belediye başkanlığı yaptılar.Halil Ağanın torunu Fariz Özdemir ise 1995-2002 yılları arasında Doğruyol Partisinden Batman Millet vekili oldular.

Raman aşireti, Batman, Gercüş, Hasankeyf, Mardin (ağırlıklı olarak Kızıltepe), Bingöl, Diyarbakır Hani, çok az miktarda  Muş ve siirtte yaşiyorlar, tahminin nüfuslarının 70,000 cıvarında olduğu tahmin edilmektedir. aşiret isminin Raman dağından mı yada bir isimden mi türediği hakkında belgeli bir bilgi yoktur. Ancak halk arasında isminin Raman dağından geldiği anlatılmaktadır.Aşiretin Batman ve siirt cıvarından  bölgeye yayıldığı bilinmektedir. Özellikle şey said'in idam edilmesinden sonra bu aşiretler birlikte bir çok aşiret için zorlu bir dönem başlamıştır. Başta Garzan ve Beşiri cıvarındaki Ramanlılar olmak üzere büyük baskı ve eziyetler görmüşlerdir.

Özdemir ailesinin aşiret içinde etkili olduğu yöre halkı tarafından ifade edilmektedir.

Araştırma sürüyor detaylı bilgiler gelecek........

Katnak: Altan tan

T.Berriyeye(Aşiretler,Dinler, Diller)

Derleme:Memedé Kazım
www.semskiasireti.com

UYARI: Bu sitedeki bütün materyallerin her hakkı saklıdır. İzin alınmadan ve kaynak gösterilmeden alıntı yapılamaz ve kopyalamak suretiyle elektronik ortamda kullanılamaz ve kitaplaştırılamaz.

Not:Bu sayfalarda yayınlanan okur yorumları okuyucuların kendilerine ait görüşlerdir. Yazılan yorumlardan www.semskiasireti.com hiçbir şekilde sorumlu tutulamaz...




BU SAYFA İÇİN YAPILAN YORUMLAR

Gönderen :Şükrü

mail:Tujo

ben reman aşiretın bir ferdiyım ve çetinler köyündeoturuyorum kızıltepe ve civarındaalti yedi köy nufusu şu anda belki ıkı binin özerındedır. ayriyeten. suriyede dokuz on köy vardır . omeryanda aluci aylesı cok gelişkindır dolayisiyle raman aşiretı cok gelişkindır ve bu aşiret kökenı kürd'dürler.

kurtparez

Gönderen:Uzun

20.07.2012

bende raman aşiretininden serdar uzun ben mala sofiya danım bende civardaki bütün ileri gelen aşiretlerin tarihi ve büyük liderlerini araştırmak istiyodum bu aşiretler hakında bi yazı veya normal bir roman yazman isterdim ama gerekli bilgileri elde edemedim

SELAHATTİN'İN YORUMU:

Ben raman aşiretinin içinde büyümüş biriyim,hasınka boyundanım. isimlerini duymadığım bazı bavıkları ilk burda okudum,duymuş oldum. ama benim mensup olduğum bavık niye yok elimdeki delil gunde kolanın arazinin çoğunluğu,zorunlu göç nedeniyle bismille bağlı derveşiye köyü hepsi.batman körıke köyünden mala h.sılaman(soy isimleri ÇAĞRI)günde çatale.mala azize heci.mala eshedo.mala ali sise.mala h.aliye isa.vs 42 yaşındayım aramızdaki kopukluğa rağmen 200eyakın aileyi tanıyorum.duyduğum ama görmediğim 50-60 yıl önce ceyhana toplu göç eden ÇİLLER ailesi var.benim de raman aşireti hasınka kolu tanışma ve haberleşme adı altında bir faca sayfam be birebir aileleri ziyaret gibi çalışmalarım var.

Yorumlar